Beyin göçü, hem Türkiye’de hem de dünyada en çok tartışılan hususların başında geliyor. Mesleksel açıdan iyi eğitim almış ve iyi yetişmiş bireylerin, çeşitli nedenlerden ötürü öbür ülkelerde okumayı yahut çalışmayı tercih etmesi olarak tanımlanan beyin göçü, son olarak AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kelamlarıyla tekrar gündeme geldi.

Milletlerarası Göç Konferansı’nda açıklamalarda bulunan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Az gelişmiş ülkelerin kıt kaynaklarıyla yetiştirdiği nitelikli insanlarını beyin göçünü teşvik ederek alıp gereksinim sahiplerine kapıyı kapatmak ahlaki bir hal değildir” dedi.

Erdoğan, Ford Otosan Gelecek Vizyon Toplantısı’nda yaptığı konuşmasında ise “tersine beyin göçünü” desteklediğini belirterek, “Uluslararası Önder Araştırmacılar Programı ile bilakis beyin göçünü destekliyoruz. Buradan bir defa daha yerli yahut yabancı bilim insanlarını araştırmalarına Türkiye’de devam etmeye, açtığımız davetlere başvurmaya, ülkemizin sunduğu fırsatlardan istifade etmeye davet ediyorum” sözlerini kullandı.

BEYİN GÖÇÜ NEDİR?

Türkiye’de olduğu üzere dünyada da sıklıkla gündeme gelen beyin göçü; iyi eğitim görmüş, nitelikli ve yetenekli iş gücünün az gelişmiş ya da gelişmekte olan bir ülkeden, gelişmiş öbür bir ülkeye akışı olarak tanımlanıyor. Bu akış ekseriyetle gelişmemiş ülkelerde yetişen ve kendini geliştiren insanların, olanaksızlık, iş bulamama yahut mesleğini istediği üzere icra edememe durumlarından kaynaklanıyor. Bu harekete beyin göçü isminin verilme sebebi ise nitelikli insanların giderken sahip oldukları bilgi ve tecrübesi de beraberlerinde götürmeleri. Aklın ve sahip olunan bilginin bir yurttan öteki bir yurda, temelli olarak gittiğini söz eden beyin göçü, donanımlı ve nitelikli bireylerin ülkeyi terk ettiği manasına geliyor.

BEYİN GÖÇÜNÜN SEBEPLERİ NELERDİR?

Beyin göçünün sebeplerini ekseriyetle olanaksızlık, işsizlik, ilgisizlik üzere faktörler oluştursa da, bu nedenler “itici” ve “çekici” sebepler olarak ayrılıyor:

İtici sebepler: Az gelişmişlik oranı, ülkede işsizliğin yüksek olması, nitelikli bireylerin düşük fiyatlarla çalıştırılması, ülkede uygulanan maaş siyasetlerinin yanlışlığı, yöneticilerin niteliksiz olması, ülkede nitelikli kişi sayısında artış olmasına karşın bu şahısları kullanama durumu, ülkede araştırma şartlarının gelişmemiş olması ve gençlere fırsat tanımama itici sebepler olarak kabul ediliyor.

Cazibeli Sebepler: Ekonomik durumda iyileşme, yüksek maaş beklentisi içinde olma durumu, kaliteli hayat dileği, gelişmiş araştırma şartlarına kavuşma, kent merkezlerinin cazibesine kapılma ve yabancı eğitimde itibar yakalama isteği ise alımlı sebepler olarak kabul ediliyor.

İtici sebepler çoklukla bu davranışı gerçekleştiren itici olayları temsil eder. Beyin göçünün sebepleri ortasında belirtilen cazibeli faktörler ise bu davranışın gerçekleşmesine sebep olan cazipliği belirtir.

BİLAKİS BEYİN GÖÇÜ NEDİR?

Aksine beyin göçü genel olarak; başarılı öğrencilerin ve nitelikli bireylerin, ülkeye döndüklerinde ayrılmalarından kaynaklanan sermaye kaybını telafi edecek maharetler ortaya koyan hipotezi temsil eder. Beyin kazanımı olarak da tanımlanır. Bilakis beyin göçü, vaktinde ülkesinden ayrılarak gelişmiş bir ülkeye giden başarılı öğrenci yahut bireyin ülkesine geri dönerek sermaye kazanması ve bilgi üretmesi için çalışması olarak tanımlanabilir.

GENÇLER TÜRKİYE’DE KALMAK İSTEMİYOR

Mevzuyu Meclis gündemine taşıyan son isim CHP İstanbul Milletvekili Zeynel Emre ve partililer oldu. Meclis’e sunulan araştırmada, Türkiye’de son yıllarda genç ve eğitimli nüfusun yurt dışına göçünde artış gözlemlendiği ve 25-29 yaş aralığındaki yurttaşların 2019’da yurtdışına en fazla göç edenler ortasında olduğu belirtildi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), geçen yıl açıkladığı datalara nazaran 2019’da Türkiye’den en çok göçün yaşandığı yaş kümesi 25-29. Ülkeden yurt dışına giden 330 bin 289 şahıstan 50 bin 154’ünü 25-29 yaş kümesi oluşturuyor.

HER YIL 50 BİN ÖĞRENCİ GİDİYOR

Birleşmiş Milletler Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) bilgilerine nazaran Türkiye’den her yıl 50 bin öğrenci yurtdışına okumaya gidiyor. TÜİK bilgilerine nazaran 2019 yılında Türkiye’den yurtdışına 330 bin 289 kişi göç etti.

TÜRKİYE BEYİN GÖÇÜNDE 24. SIRADA

Meclis gündemine taşınan beyin göçünde Türkiye’nin risk altında olduğu belirtildi. Araştırma önergesinde, Türkiye’nin en fazla beyin göçü veren 32 ülke içinde 24’üncü sırada yer aldığı belirtilirken; birebir vakitte Türkiye’nin, ABD’de en fazla öğrenci okutan 10’uncu ülke olduğu söz edildi.

GÖÇ LİSEDEN BAŞLIYOR

Araştırmada LGS sonuçlarında yüzde 1’lik dilimde bulunan İstanbul Erkek Lisesi mezunlarından 145’inin tercih yaptığı ve bunlardan 77’sinin üniversiteyi okumak için yurtdışını tercih ettiği belirtildi. Meclis’e sunulan önergeye nazaran bu öğrencilerin değerli bir kısmı Almanya’yı tercih ederken Avusturya, İsviçre ve ABD de listede kendine yer buldu. Bu sayılara nazaran tercih yapanların yüzde 53,1’i yurtdışına gitti.

Önergede, İstanbul Erkek Lisesi’nden 2019 mezunlarının yüzde 52.6’sının, Alman Lisesi’nden yüzde 94.7’sinin, Galatasaray Lisesi’nden yüzde 32.6’sının yükseköğrenim için Almanya, ABD, Kanada ya da Fransa gittiği de kaydedildi.

EN ÇOK BEYİN GÖÇÜ ‘ALAN’ ÜLKELER

Norveç: İşsizlik oranı yüzde 3 olan Norveç’te kişi başı ulusal gelir 60 bin dolar civarında. İş imkanlarının hayli geniş olduğu ülkede, iyi toplumsal haklarla birlikte yüksek fiyatlara iş bulunabiliyor. Lakin Norveç, iş bulmak isteyen bireylere “herhangi bir alanda uzman düzeyinde olma” kaidesini koyuyor.

İsveç: Dünyanın eğitim ve refah düzeyi en yüksek ülkelerinden biri olan İsveç, son 20 yıldır en fazla beyin göçü alan yerler listesinin başlarında yer alıyor. Ülke, bütçesinin büyük bir kısmını bilim, eğitim, sanayi ve araştırma projelerine ayırıyor.

ABD: Çalışma hayatına iştirak oranı yüzde 70’in üzerinde olan ABD; adil çalışma şartları, düşük işsizlik oranı ve saatlik çalışabilme üzere avantajlı yanları ile iş alanında iyi bir alternatif oluşturuyor. Ülkenin en kıymetli avantajlarından biri de yüksek lisans ve doktora için çektiği öğrencilere mezun olur olmaz iş imkanı sağlaması.

Kanada: Gelişmiş standartları, toplumsal hakların fazlalığı, sunduğu iş imkanları ve refah düzeyiyle Kanada, beyin göçü alan ülkelerin başında geliyor. Ülke, bu bakımdan ABD’ye bir alternatif olarak görülüyor.

Avustralya: Y aşam standartları üst seviyelerde olan Avustralya, sahip olduğu güçlü iktisadı ile dikkat çeken bir ülkelerin ortasında yer alıyor. İşsizliğin en az olduğu ülkelerden olan Avustralya’nın, yaklaşık 20 yıl evvel yetişmiş elemanlara yılda 40 bin kişilik süreksiz çalışma vizesi verdiği biliniyor.

Cumhuriyet