Kayıt dışı çalışmanın çok yüksek olduğu moto kuryelik dalına salgın nedeniyle işsiz kalan birçok kişi de dahil oldu. Eğitim almadan işe başlayan kuryelerin sırtına bir de “çabuk getir” baskısı eklenince her gün onlarca moto kurye kazası yaşanmaya başlandı. Durum o denli bir hal almış ki işlerini kaybetmek istemeyen kıuryeler kazadan sonra bile paketi yetiştirme telaşına giriyor. Temel talepleri ise: Teminatlı çalışmak, çok tehlikeli meslekler kümesine alınmak, mesleksel yeterlilik dokümanının mecburî tutulması, müşterilerden empati ve sabır.

SAKAT KALANLAR VAR

25 yıldır moto kuryelik yapan 45 yaşındaki Motosikletli Kuryeler Derneği Lideri Mustafa Özdemir, daldaki eğitim problemine dikkat çekerek “Salgın başladığında beşerler virüs bize bulaşmasın diye her şeyden uzak duruyordu ancak artık o denli bir hal aldı ki, beşerler internet üzerinden her şeyi almaya başladı. Bu iş de kuryelerin üzerine bindi. Olağan koşullarda bir kuryenin eğitime tabi olup mesleksel yeterlilik dokümanı alması lazım. Ancak doküman mecburi tutulmuyor. Bizim hedefimiz da insanların eğitimlerini tamamlayıp bu belgeyi aldıktan sonra mesleğe yönelmesi.

Patronlar, insanları güvencesizleştiriyorlar lakin bu işin kaymağını yemekten de geri kalmıyorlar. Kuryeler ise yollarda kaza yapıyor, ömür uzunluğu sakat kalan arkadaşlarımız var” biçiminde konuşuyor.

‘PANDEMİ TACİZLERİ 3’E KATLADI’

Hoşluk kesiminde çalışırken işsiz kalan 24 yaşındaki Leyla Akçair de salgın periyodunda moto kuryeliğe başladı. Bir bayan olarak moto kurye olmanın ne demek olduğunu anlatan Akçair şunları söylüyor:

“Erkek mesleği’ olarak isimlendirilen bir meslekte çalıştığım için tüm bayanların yaşadığı trafikte tacizi ve mobbingi ben de yaşıyorum. Pandemi, bu süreçleri günde nerdeyse 40 bireyle muhattap kaldığımız için üçe katladı.

Bayan olduğunuz için özlük hakları talepleri konusunda daha zayıf olduğunuzu sanıyorlar. Ancak tersine biz bayanlar, işten çıkarmalara karşı sendikal örgütlenmeyi daha çok kurmaya çalışıyoruz.”

Bilhassa trafikte tacize maruz kaldıklarını anlatan bayan kurye, “Saçlarım kaskın altından dalgalanıyor ve bayan olduğumu anlıyorlar. Bilerek tabanıma kadar yaklaşıp sıkıştıranlarla çok karşılaşıyorum. Lakin biz daha görünür hayli, daha çok örgütlendikçe bunları da aşacağımızı düşünüyorum” diyor.

Akçair, müşterilerden bayan olmasına ait olumlu reaksiyonlar aldığını da belirtiyor.

SADECE 100 BİNİ KAYITLI

Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Lideri Çağdaş Yavuz ise, 900 bin civarında moto kuryenin sadece 100 bininin kayıtlı olduğunu söylüyor. Mevt oranlarına ait de bilgi veren Yavuz, “Pandemi başladığından beri kendi gayretimizle saydığımız 203 kaybımız var. Bizim bilgimiz dışında olan da vardır” tabirlerini kullanıyor.

Yavuz kelamlarını şöyle sürdürüyor:

“Herkes konutunda ailesiyle, hastalıktan korkarak yaşarken biz sokaklarda vızır vızır insanlara hizmet götürmeye çalıştık. Sıhhat çalışanları kadar özveride bulunduk. Pekala, bu özverinin karşılığında ne alıyoruz? Bursa’da bir kurye dövülerek öldürüldü. Ankara’da kazadan sağ çıkan kuryeler saatlerce dövüldü. Kuryeler, geç kaldıkları gerekçesiyle müşteriler tarafından şiddete maruz bırakıldı.

VEFATLAR ARTTI

İş yükümüz üç katına kadar çıktı, günde 20 paket götürürken şu an 60 paket götürüyoruz. Sürat baskısı arttı, ‘çabuk gelsin’ notlarından vefatlar arttı. Olağanda yılda 20 kurye kaybederken şu an 200 kurye kaybetmeye başladık. Biz kuryeler, günde 10 defa kaza atlatıyoruz, üstüne üstük bir de dayak yiyoruz. Bizim kaportamız canımız, düştüğümüz an bedenimiz zedeleniyor.”

ÜSTÜN KAHRAMAN DEĞİLİZ

Biz üstün kahraman değiliz, virüs kapabiliriz ancak kimse bunu düşünmüyor.

Birisi tatlı istemiş “çok acil gelsin” yazmış. Bu, kuryeler üzerinden baskı oluşturuyor. Yemek sipariş uygulamaları puanlama sistemiyle çalışıyor. Kuryeler biraz gecikse müşteriler puanını düşürdüğü için restoranlar baskı oluşturuyor. Bu türlü olunca da kuryeler ivedi edip kaza yapıyor.

İŞSİZ KALAN KURYELİĞE BAŞLADI

Besin bölümünde moto kuryelik yapan İstanbul Motosikletli Kuryeler Derneği Lideri Murat Tomris de kayıtdışı çalışmaya vurgu yapanlardan. “En büyük problemlerden biri patronların sigorta yaptırmaması, sigorta kodlarını farklı iş kollarından girmeleri. Motokuryeler, bulaşıkçı, aşçı üzere gösteriliyor” diyor.

Moto kuryeliğin pandemi sürecinde en yaygın meslek haline geldiğini, işsiz kalan herkesin bu işe yöneldiğini söz eden Tomris, yaşanan kazaların giderek arttığına vurgu yaparak, “Daha dün bir kurye arkadaşım kaza yapıp bacağını kırdı. Yalnızca benim kulağıma gelen günlük 7-8 kaza var. Pandemi sürecinde paket servise geçildiği için restoran sahipleri personel çıkarıp az çalışanla çok iş yaptırmak istiyor. Bu da tempoyu ve baskıyı artırdı. İnsanlarda da şuur yok. Sanıyorlar ki; bir tek sipariş onlara geliyor” diyor.

BİR TEŞEKKÜR ETSİNLER

31 yaşındaki Suat Yerlikaya 2007’den bu yana moto kuryelik yapıyor. Yerlikaya müşterilerden en azından bir teşekkür beklediklerini belirtti.

Cumhuriyet