Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ordusunun dünyanın en güçlü donanmalarına geçit vermeyerek yazdığı “Çanakkale Geçilmez Destanı” bugün 106 yaşında. Sonucunda toplamda yarım milyondan fazla insanın etkilendiği Çanakkale Deniz Zaferi ve 18 Mart Şehitleri Anma Günü için bugün Türkiye’nin dört bir yanında merasimler ve anma aktiflikleri düzenleniyor.
TARİHİN EN BÜYÜK BAĞIMSIZLIK SAVAŞLARINDAN
Çanakkale Muharebeleri, en büyük bağımsızlık savaşlarından biri olarak tarihe geçti. İtilaf Devletleri, Osmanlı İmparatorluğu’nun başşehri İstanbul’u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının denetimini ele geçirmek, Rusya ile inançlı bir erzak tedarik ve askeri ikmal yolu açmak, başşehir İstanbul’u zapt etmek emeliyle Almanya’nın müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletleri’ni zayıflatma hedefleri ile birinci maksat olarak Çanakkale Boğazı’nı seçti. Lakin akınları başarısız oldu ve karşı kuvvetler geri çekilmek zorunda kaldı. Kara ve deniz savaşı sonucunda iki taraf da çok ağır kayıplar verdi.
Bugün 106. yıl dönümü olan ve Çanakkale Deniz Zaferi olarak sonuçlanan 18 Mart Deniz Savaşı, Birleşik Filo’nun Çanakkale Boğazı’na karşı yaptığı 18 Mart tarihli en geniş kapsamlı hücum, harekâtın son operasyonuydu. Boğaz’daki mayın ve topçu savunmasını çökertmek için 18 Mart 1915 tarihinde yapılan asıl teşebbüste, Birleşik Filo dahil üç zırhlı battı, dört zırhlı da ağır biçimde hasar görerek savaş dışı kaldı. Birkaç gün içinde İtilaf Devletleri, Çanakkale Boğazı’nın yalnızca donanmayla geçilemeyeceğini, lakin kara ordusu ile Gelibolu Yarımadası’nın işgal edilmesiyle boğazın açılabileceğine karar verdi. Bu kararla 25 Nisan 1915 günü yarımadaya çıkarma yapıldı. İtilaf Devletleri, onda da başarılı olamadı.
ATATÜRK ÇANAKKALE RUHUNU BU TÜRLÜ ANLATMIŞTI
Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal Atatürk, bağımsızlığa giden yolda yaşananları anlatırken, Çanakkale ruhundan bu türlü bahsetmişti:
“Biz, ferdi kahramanlık sahneleriyle meşgul olmuyoruz. Yalnız size, Bombasırtı olayını anlatmadan geçemeyeceğim.
Karşılıklı siperler ortasında uzaklığınız sekiz metre… Yani mevt kesinlikle… Birinci siperdekiler, hiçbiri kurtulamamacasına kamilen düşüyor. İkincidekiler onların yerine gidiyor. Ancak ne kadar şayan-ı gıpta bir itidal ve tevekkülle, biliyor musunuz? Öleni görüyor, üç dakikaya kadar öleceğini biliyor. Hiç ufak bir fütur bile göstermiyor. Sarsılmak yok. Okuma bilenler ellerinde Kur’an-ı Kerim, cennete girmeye hazırlanıyorlar. Bilmeyenler, kelime-i şahadet çekerek yürüyorlar. Bu, Türk askerlerindeki ruh kuvvetini gösteren şayan-ı hayret ve tebrik bir misaldir. Emin olmalısınız ki, Çanakkale Savaşı’nı kazandıran, bu yüksek ruhtur.”
DOSTER: “ÇANAKKALE, EMPERYALİZMİN YENİLEBİLECEĞİNİ KANITLADI”
Gazetemiz muharriri Prof. Dr. Barış Doster 18 Mart 2020 Çarşamba tarihli “Çanakkale Zaferi neyin habercisiydi?” başlıklı yazısında; Mustafa Kemal Atatürk’ün tarih sahnesine çıktığı günü, Çanakkale ruhunu ve bu büyük zaferin öteki devletler için ne manaya geldiğini kaleme almıştı.
Doster’in yazısı şu biçimde:
Tarihin gördüğü en büyük devrimci ve devlet adamı olan Mustafa Kemal Atatürk’ün tarih sahnesine çıktığı gün bugün. Mehmetçiğin “Çanakkale geçilmez” kelamını kanıyla tarihe kazıdığı gün. O nedenle, bazılarının Atatürk’ün ismini anmadan Çanakkale belgeselleri yapmasının, Çanakkale kitapları yazmasının, Çanakkale Zaferi’ni anmasının, hatta Atatürk’ün Harbiye’ye girişinin kutlandığı merasimde, ayağa kalkmayarak saygısızlık yapmasının ehemmiyeti yok. Zira tarih, onlar görmese de görüyor, anmasa da anıyor, yazmasa da yazıyor. Atatürk’ün, “Balkan Harbi’nde alnımıza sürülen lekeyi, Çanakkale’de temizledik” dediği Çanakkale Muharebelerinin, Türk tarihi dışında, emperyalizmin, mazlum milletlerin, Rusların, Avustralya ve Yeni Zelandalıların tarihinde de yeri büyük. Tartışalım…
– Çanakkale, emperyalizmin yenilebileceğini kanıtlamıştır. Bu istikametiyle de aktüeldir. “Üzerinde güneş batmayan imparatorluk” olarak nitelenen devrin en büyük sömürge imparatorluğu İngiltere güç ve prestij kaybetmiştir. Denizlerdeki üstünlüğü darbe almış, yenilmez armadası yenilmiş, kumandan ve siyasetçilerinin prestiji sarsılmıştır. Harekâtın sorumluları, kurulan özel komitede sorgulanmıştır. İngiltere’nin mali durumu bozulmuş, dış borcu olan bir ülke olmuştur. Savaşın uzaması, mali istikrarları de sarsmıştır. İngiliz emperyalizminin sömürdüğü topraklarda, mazlum milletlerde, ezilen dünyada ulusal şuurun, ulusal kimliğin uyanışı hızlanmıştır. Bağımsızlık talepleri yükselmiştir. İngiliz Savaş Bakanı Churchill siyaseten büyük darbe yemiştir. Hükümetten ayrılmış, bir piyade taburuna yarbay olarak atanmıştır. Fransız kumandan ve siyasetçiler de büyük ölçüde sarsılmıştır.
MAZLUM MİLLETLERİN UYANIŞI
– Çanakkale Zaferi, Rusya’daki iç savaşta Lenin önderliğindeki Bolşeviklerin elini güçlendirmiştir. Avrupa’dan gelecek yardıma bel bağlayan, ekonomik ve toplumsal buhranı aşamayan Rusya’da, Çar devrilmiştir. Rusya’ya yardım yollayamamak, İngilizlerin planlarını bozmuştur. Çanakkale direnişi, savaşı en az 2 yıl uzatmıştır.
– “Bitti, tükendi, çöktü” denilen Türkler, tarih sahnesine bir defa daha çıkmıştır. Osmanlı ordusunda çarpışanlar ortasında, Rum, Yahudi üzere Osmanlı tebaasından azınlık mensubu askerler de vardır ki, o kahramanlar vasiyetlerine “Beni Mehmetçikten farklı gömmeyin, yan yana gömün bizi” diye yazmışlardır. Osmanlı coğrafyasının farklı yerlerinden gelen ve birlikte savaşan insanlarda, ortak vatan savunması ve milletleşme şuuru güçlenmiştir. Şehit düşen kahramanlar ortasında 13 – 14 yaşında çocukların olması, halkın nasıl bir fedakârlık ve uğraş içinde olduğunun da delilidir.
– Çanakkale’de, 24 ve 25 Nisan muharebeleri çok çetin geçmiştir. Anzakların torunları o nedenle, 25 Nisan sabahı Şafak Ayini yapar, o günü Anzak Günü olarak kutlarlar. Mustafa Kemal, Çanakkale’yi anlatırken, “Kazandığımız an, o andır” der. 57. Alayın kahramanlığını tarihe kaydeder. Çanakkale’de Mehmetçiğe “Size ben taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum” demesi ise tarihte az görülen bir irade ve kahramanlığın delilidir.
CENTİLMENLER SAVAŞI
– Harbi Genel sonrası, Mehmetçiğe Osmanlı idaresi sahip çıkamamıştır. Sokaklarda dilenen askerler vardır. Savaş gazilerinin, işgal İstanbul’unda azınlıklar tarafından dövülmesi, aşağılanması engellenememiştir.
– İngiliz başbakanı Lloyd George’un “Harbi Umumi’nin yegâne sebebi Türkleri Boğazlardan atmaktır” derken, savaşın temel nedenini de açıklar. Mustafa Kemal’in tüm itiraz ve tenkitlerine rağmen, Çanakkale’de ordunun komutasının Alman generali Otto Liman von Sanders’e verilmesi, Osmanlı ile Almanya’nın nasıl bir ittifak ve mukadderat birliği yaptığının da ispatıdır.
– “Türkün Onur Savaşı” olarak tarihe geçen Çanakkale, pek çok kaynakta “Centilmenler Savaşı” olarak da anılır. Mehmetçik çok yiğit, mert savaşmıştır. Ateşkes sırasında taraflar su, sigara, konserve vermiştir birbirlerine. Anzakların “Cony Türk” dediği Mehmetçik ile Anzaklar ortasında karşılıklı hürmet oluşmuştur. Kendi sargı beziyle düşmanının yarasını saran çok Mehmetçik vardır. Seyit Onbaşılar, Ezineli Yahya Çavuşlar yalnızca kahramanlığın değil, insanlığın da en seçkin örneklerini vermişlerdir. İngilizlerin çekilirken Hintlilere, Anzaklara “yakın, imha edin” dedikleri erzakları, Hintli ve Anzak neferler birden fazla vakit yakmamış, üzerine “Cony Türk zehirli değildir, yiyebilirsin” notu yazarak Mehmetçiğe bırakmışlardır.
– Çanakkale’de deniz, hava ve kara ögeleri birinci sefer birlikte kullanılmıştır. Devrin en ileri teknolojisiyle yüklenmiştir düşman. Müttefikler ayrıyeten boğucu gaz içeren patlayıcı hususlar, yeşil gaz çıkaran şarapneller de kullanmışlardır.
– Kimi muharebelerde karşılıklı siper arası, 7 – 8 metreye kadar inmiştir. Metrekareye 6 bin mermi düşmüştür. Osmanlı, Çanakkale’de iyi yetişmiş takımlarını da şehit vermiştir. Kısa müddet sonra başlayan Kurtuluş Savaşı’nda, akabinde kurulan Cumhuriyette, Çanakkale’de şehit düşen nitelikli takımların boşluğu çok hissedilmiştir.
“ATATÜRK VE MEHMETÇİK TARAFINDAN YAZILAN BÜYÜK BİR DESTAN”
Cumhuriyet
