Felsefeci ilahiyatçı Prof. Dr. Şahin Filiz, Danıştay’ın jandarmadaki “türban” serbestisi kararındaki “laiklik taraftarlığının bir ‘kanaat’ olduğu” değerlendirmesine ait “laikliğin ferdî bir kanaat değil, kamusal bir tarafsızlık” olduğunu vurguladı. Hukukçu Ömer Lütfü Avşar ise “kanaat” değerlendirmesinde “tercüme hatası” olduğunu belirterek “Din de laiklik de kanaat değildir. Bütün inançlara eşit uzaklıkta olduğunu anlayabilmek için devletin, bütün alanlardaki fikir, kanaat, din, mezhep sembollerinden eşit aralıkta uzak olması lazım” dedi.
Danıştay 2. Daire, Jandarma Genel Komutanlığı ve Kıyı Güvenlik Komutanlığı’nın bayan işçisinin “türban” takmasının önünü açan yönetmelik değişikliğinin iptal edilmesi başvurusunu reddetti. AİHM’nin, “laiklik taraftarı olmanın bir ‘kanaat’ olduğunu” belirttiğine işaret edilen kararda, kamuda başörtüsü takmak “Bir kanaat ya da inanç korunurken öteki bir taraftan bir kanaat ya da inancın korunmaması temel hak ve özgürlüklere karşıtlık teşkil eder” tabirleri ile savunuldu.
‘EVRENSEL DEĞİL’
Kararı Cumhuriyet’e pahalandıran Prof. Dr. Şahin Filiz, “AİHM’ye nazaran laikliğin kanaat olarak tanımlanması, direkt birey ve bireyin özel ömrü ile ilgilidir. Bireyin leh ya da aleyhteki ‘kanaat’i, devletin de laikliği ‘kanaat’ olarak kabul etmesini gerektirmez. Cemaat, tarikat, aşiret yapılarının hâlâ çok güçlü olduğu toplumumuzda, AİHM’nin ‘kanaat’ tarifini geçerli saymak, iyimser bir temenniden öte geçemez” dedi.
“Kamu hizmetinin, tarafsızlık aslına nazaran icra edildiğini” vurgulayan Filiz, “Ülkemizde laiklik kanaatle yorumlanırsa, her cemaat, tarikat ve dini küme kendi dini anlayışı ve vicdanına nazaran farklı kanaatler oluşturarak, birebir din içinde birbirine zıt dini sembolleri kamusal alana taşıma yarışına girecektir. Buna nazaran her biri, ‘kendi kanaatine nazaran bir kamusal alan’ yaratacaktır” dedi. Türbanın; namaz, hac, oruç ve gibisi bir ibadet olmadığını, bu nedenle bayanın vücuduyla ilgili tercihinin, üniversal bir dini ibadet olarak görülemeyeceğini kaydeden Filiz, Türkiye’de farklı kümelerin başörtüsünü farklı bağladığını belirtti. Filiz, “Hiçbir kamusal alan ve Cumhuriyet kurumu, tarikat yahut cemaatlere has simgelerle ‘bireysel kanaat’lerin, öznel din ve vicdan özgürlüğünden yararlanmanın egemenlik alanı haline gelmemelidir” tabirlerini kullandı. Filiz, “Laiklik, tarif ve içerik olarak zati özgürlük, demokrasi ve çoğulculuk unsurlarına dayanır. Bu unsurları laikliğe sonradan eklenmiş üzere yorumlamak, mantık bilimine nazaran totolojidir, kör döngüdür” tabirlerini kullandı.
Hukukçu Ömer Lütfü Avşar ise “laiklik taraftarlığının bir kanaat olduğu” istikametindeki yorumun “kavramlardan bihaber olmak” manasına geldiğini söyledi. AİHM kararına ait “tercüme hatası” olduğunu vurgulayan Avşar, “Tercüme, sözlerin teğe bir karşılığı olarak yapılamaz. Belirtilen şey, bir sistemin savunuculuğudur. Din bir sistem değil, inanç biçimidir. Laiklik toplumsal yapıdır. Din de laiklik de kanaat değildir” dedi. Din ile laikliğin, birbiriyle çatışan pahalar olarak sunulduğunu aktaran Avşar, “Herhangi bir bireyin ya da mezhebin dine ait halini hâkim hale getirirseniz, din ve vicdan özgürlüğünü ve bir dinin yahut mezhebin ömrünü bertaraf edersiniz” dedi.
Cumhuriyet
