Aydın’ın Sultanhisar ilçesi Kavaklı köyünde 1895 yılında dünyaya gelen Yörük Ali Efe, 19 yaşında Aydın dağlarındaki Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin zeybek kümesine katıldı.
Kısa müddette herkesin itimadını ve sevgisini kazanan Yörük Ali Efe, Alanyalı Molla Ahmet Efe’nin hayatını kaybetmesinin akabinde kümenin başına geçti.
İzmir, Aydın ve Nazilli’nin düşman işgalinden kurtarılması için Ulusal Uğraş’ta yer alan Yörük Ali Efe, 16 Haziran 1919’da Batı ve Güney Anadolu’da sistemli, şuurlu ve ulusal şuurla düşmana yapılan birinci baskın olarak tarihe geçen Malgaç Demiryolu Köprüsü yanındaki tam teçhizatlı düşman karakoluna baskın gerçekleştirdi.
Yaptığı baskınlarla düşmanı büyük ziyana uğrattı. Tertipli ordunun kurulmasıyla buyruğundaki kümesi orduyla bütünleştirdi, kendisi de Ulusal Aydın Cephesi Kumandanı oldu.
İzmir’de 1951’de geçirdiği tramvay kazasında bacaklarını kaybeden Yörük Ali Efe, tedavi için gittiği Bursa’da 23 Eylül 1951’de hayatını kaybetti.
Yörük Ali Efe’nin mezarı, bir periyot karargah olarak da kullandığı Aydın’ın Yenipazar ilçesinde bulunuyor. Mezarın bulunduğu bölgede ise Yörük Ali Efe’nin kıyafetleri, silahları ve o periyoda ilişkin eşyaların sergilendiği müze yer alıyor.
Kavaklı Mahallesi’nde Yörük Ali Efe’nin dünyaya geldiği mesken de ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.
YÖRÜK ALİ EFE’NİN ULUSAL ÇABAYA KATKILARI
Adnan Menderes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Günver Güneş yaptığı açıklamada, Yörük Ali Efe ve arkadaşlarının, Yunan kuvvetlerinin Batı Anadolu’da kolaylıkla ilerlemelerinin önünde en büyük pürüz oluşturduğunu anlattı.Yörük Ali Efe’nin Yunanistan ögelerini baskın ve ataklarla rahatsız ettiğini vurgulayan Güneş, şöyle devam etti:
“Özellikle Ulusal Uğraş terslerinin etkin faaliyet göstermelerini engellemiş, Kuvayımilliye’ye iştiraklerin artmasına yardımcı olmuşlardır. Siyasi ve ekonomik telaşlarla Ulusal Çaba’ya taraftar olmayan nüfuzlu tabakanın isteyerek yahut istemeyerek Ulusal Çaba’ya ilgi duymalarını ve dayanak vermelerini sağlamışlardır. Yörük Ali ve arkadaşlarının Kuvayımilliye içinde tesirli olduğu süreç, nizamlı ordunun kurulmasına kadar yaklaşık bir buçuk yıl sürmüştür. Bu sürecin sonunda sistemli ordu içerisinde yer alarak dayanaklarını sürdürmekle birlikte efe ve zeybeklerin çaba içindeki aktif rolleri sona ermiştir.”
İtalyan kumandanların ve gazetelerin de Yörük Ali’den övgüyle kelam ettiğini vurgulayan Güneş, “Gazeteci Filipucci Guistiani, Vilayet Messaggero gazetesinde Kasım 1922’de yayınladığı yazısında Yörük Ali’den, birinci direnişçilerden, efsane, halk kahramanı olarak kelam etmektedir.” dedi.
HEMŞEHRİLERİ YÖRÜK ALİ EFE’Yİ ANLATTI
Kavaklı Mahallesi’nde yaşayan 73 yaşındaki Ferhat Alım, hemşehrileri Yörük Ali Efe ile gurur duyduklarını söyledi.Yörük Ali Efe’yi tanıyanlardan duyduğu bir kıssayı anlatan Alım, şunları kaydetti:”Boyundan ötürü ‘Çocuk bu. Bundan efe mi olur?’ demişler. Dağda keçi güderken, nişan oynarmış, eli iyice alışmış. Kızanlar havaya ateş edermiş, hepsi de karavana atarmış. Yörük bir ateş edermiş serçeyi tabancayla vururmuş. Burayı kurtaranların başında o gelir. Yörük Ali Efe, buranın kahramanıdır.”
Mahallenin yaşlılarından Nuri Özcıvan ise Yörük Ali Efe’yi 1951’de geçirdiği trafik kazasının akabinde, çocukken aile büyükleriyle ziyarete gittiğini anlattı.Efe’nin iyi bir keskin nişancı olduğunu aktaran Özcıvan, “Yunan baskını sırasında caminin minaresinden Yunan askeri mitralyözle atış yapıyormuş. Sürünerek gitmiş, bir kurşunla onu vurmuş. Aydın’ın düşmandan kurtulmasında büyük emekleri var.” diye konuştu.
Cumhuriyet
