Türk sinemasında bugün bile çok izlenen üretimlerde başrol oynayan Ali Kemal Sunal, Malatyalı Mustafa Sunal ile Saime Hanım’ın birinci çocuğu olarak 11 Kasım 1944’te İstanbul Küçükpazar’da hayata “merhaba” dedi. Daha sonra Sunal’ın Cemil ve Cengiz ismi verilen iki kardeşi daha dünyaya geldi.
Saime Sunal, yapılan bir röportajda oğlunun içine kapanık ve son derece sessiz bir kişiliği olduğunu anlatarak, “O kadar içine kapanıktı ki ezasını, ıstırabını muhakkak etmiyordu. Keşke belirtseydi, keşke hengame etseydi de o kadar kapalı olmasaydı” tabirlerini kullanmıştı.
Kemal Sunal, birinci tahsilini Mimar Sinan İlkokulu’nda, liseyi ise 11 yılda bitirdiği Vefa Lisesi’nde tamamladı. Şimdi lisedeyken tiyatroya ilgi duymaya başlayan sanatkarın yeteneğini, ideoloji öğretmeni Belkıs Balkır fark etti. “Sen oyuncu olmalısın” diyen Belkıs öğretmen, Sunal’ın babasını ikna ettikten sonra, usta oyuncuyu Kenter Tiyatrosu’na götürerek, Müşfik Kenter ile tanıştırdı.
Dar gelirli bir ailenin çocuğu olarak kuvvetli kurallar altında çocukluk ve gençlik periyodunu geçiren Sunal, bir röportajında “İşte o yokluklar Kemal Sunal’ı yarattı.” sözlerini kullanmıştı.
Sanatçı, şimdi tiyatro ve sinemaya adım atmadan evvel elektrikçi çıraklığı yaptı, üniversite tahsili sırasında ve sonrasında ise Emayetaş Fabrikası’nda çalıştı.
BİRİNCİ ROLÜNÜ LİSEDE “ZORAKİ TAKİP” OYUNUNDA ALDI
Lisede amatör olarak birinci kere “Zoraki Tabip”le sahneye çıkan Sunal, tıpkı tarihlerde oynadığı bir oyun ile Akşam gazetesinin düzenlediği liseler ortası tiyatro müsabakasında “En İyi Karakter Oyuncusu” mükafatını aldı.
Unutulmaz sanatçı Sunal, profesyonel tiyatro oyunculuğuna 1966’da başladı. Kenter Tiyatrosu’nda birinci defa “Deli İbrahim” isimli oyunda sahneye çıkan başarılı oyuncu, canlandırdığı “celladın yardımcısı” rolüyle repliği olmamasına karşın seyirciyi güldürmeyi başararak, dikkatleri üzerine çekti.
Sunal, 1981’de Ankara Etimesgut Zırhlı Birlikler Okulu’nda başladığı vatani misyonunu, Ankara Kara Kuvvetleri Komutanlığı’ndaki usta birliğinde tamamladı.
Kenter Tiyatrosu’nda uzun mühlet kalmayan Sunal, oyuncu Bülent Kayabaş ile tanışmasına vesile olan ve şimdi yeni kurulan Pendik Tiyatrosu’na katıldı. Sinema ve tiyatronun, gülen ve güldüren yüzü Sunal, bir yandan tiyatroya devam ederken şu anki ismi Marmara Üniversitesi Bağlantı Fakültesi olan Gazetecilik ve Halkla Bağlantılar Yüksekokulu’nda 2 yıl tahsil gördü. Eğitimini ağır tiyatro turneleri sebebiyle yarım bırakan Sunal, 1992’de çıkan “öğrenci affı” sonrasında üniversitenin 2. sınıfından devam ederek, 1995’te 51 yaşındayken mezun oldu.
Mezuniyet merasiminde, “4 yıllık üniversite maratonu sonunda bitti lakin benimki biraz sıkıntı bitti. Ben 4 yıllık üniversite hayatını 27 yılda bitirdim.” diyen sanatçı, daha sonra radyo, televizyon ve sinema kısmında yüksek lisans yaptı ve “Televizyon ve Sinemada Kemal Sunal Güldürüsü” başlıklı tez hazırladı. Sanatkarın tezi, birebir isimle 2005’te ailesi tarafından kitaplaştırıldı.
SİNEMAYA “TATLI DİLLİM” SİNEMASIYLA BAŞLADI
Pendik Tiyatrosu’nun maddi problemler nedeniyle kapanması sonrası, idol olarak gördüğü ve 4 yıl kaldığı Ulvi Uraz’ın tiyatrosuna geçen Sunal, akabinde da Aksaray Küçük Opera’da, Ayfer Feray Tiyatrosu ve Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nda sahneye çıktı.
Devekuşu Kabare’de Sunal’ın oynadığı “Dün Bugün” isimli oyunu izleyen Münir Özkul, ünlü direktör Ertem Eğilmez’e, “Bak Ertem, bu çocuğa dikkat et. Bunda iş var.” diyerek, Eğilmez ile Sunal’ın tanışmasını sağladı.
Sunal, Eğilmez’in 1973’te çektiği “Tatlı Dillim” sinemasının takımına katılarak, sinemaya birinci adımı attı. Sinemada Sunal’ın yanı sıra Münir Özkul, Zeki Alasya, Metin Akpınar, Tarık Akan, Halit Akçatepe ve Filiz Akın da rol aldı.
Sanatçı, 1974’te Atıf Yılmaz’ın yönettiği “Salako” sinemasının akabinde 1975’te rol aldığı Zeki Ökten’in “Hanzo” ve “Şaşkın Damat” sinemalarında başrol oynadı.
Türk sinemasının en parlak yıllarından biri olan 1975’te, Rıfat Ilgaz’ın yapıtından Eğilmez’in beyaz perdeye uyarladığı “Hababam Sınıfı”nda usta isimlerle rol alan Sunal, sinemanın akabinde “Şaban” ve “İnek Şaban” lakaplarıyla tanınır oldu.
BİR YILDA 6 UNUTULMAZ SİNEMAYA İMZA ATTI
Usta oyuncu, 1976’da “Süt Kardeşler”, “Hababam Sınıfı Uyanıyor”, “Tosun Paşa”, “Sahte Kabadayı”, “Meraklı Köfteci” ve “Kapıcılar Kralı” üzere unutulmazlar ortasına giren sinemalarda, 5 farklı direktörle çalıştı.
Devekuşu Tiyatrosu’nun Ankara turnesi sırasında Gül Sunal ile tanışan ve 1975’te evlenen başarılı oyuncunun, Ali ve Ezo ismini verdiği çocukları dünyaya geldi.
“Tatlı Dillim” sinemasından sonra tiyatro ve sinemayı birebir anda yürütmeyi bırakan sanatçı, mesleğine sinemayla devam etti.
Muvaffakiyete giden yolun disiplinden geçtiğine inanan, işinde her vakit titiz ve tertipli olduğunu söyleyen Sunal, canlandırdığı rollerde çoklukla halkın içinden bir halk kahramanını canlandırarak dikkati çekti.
Usta oyuncu, Rıfat Ilgaz’ın “Hababam Sınıfı” yapıtının sinema uyarlamasında canlandırdığı “İnek Şaban” tiplemesi başta olmak üzere, birçok sinemada özgün fiziği ve hayat verdiği tiplerin halka olan yakınlığı nedeniyle kısa vakitte Türkiye’nin en sevilen oyuncularından biri oldu.
“HALKIN GÜLMEYE GEREKSİNİMİ VAR, ONUN İÇİN İZLİYORLAR”
Sanatçı, verdiği röportajlardan birinde, telif yasası nedeniyle her akşam sunulan sinemalardan yalnızca yapımcının para aldığını, oyuncuların hiç para kazanmadığını anlatarak, gördüğü ilginin nedenini şöyle değerlendirmişti:
“Bu ilgiyi sosyologların araştırması lazım. Ben de bilmiyor ve kestiremiyorum. Bildiğim kadarıyla halkın sevmesi ve o sinemaların hala geçerli olması sebep. Halkın gülmeye büyük muhtaçlığı var. İşten dönen beşerler konutunda gülmek, gülerek rahatlamak, günün gerilimini atmak istiyor. Onun için Kemal Sunal sinemaları tutuyor. Sinemalarımda şiddet ve kan olmadığı için de seviliyor. Ailecek seyredebilecekleri sinemalar ortaya çıkıyor. Ondan vazgeçmiyorlar bana nazaran. O yüzden hala seyirci bulabiliyor ve reyting rekorları kırabiliyor.”
Yüzü ve fiziki yapısı ile Fransız komedyen Fernandel’e benzetilen usta oyuncu, sinemalarda her vakit haklının haksıza, güçsüzün güçlüye karşı gayretini temsil eden güldürü ustası haline geldi.
Sanatçı, 26 yıllık sanat hayatına, tiyatro oyunları hariç 6’sı yan rol, 76’sı başrol olmak üzere 82 sinema sığdırmayı başardı.
“Saygılar Bizden”, “Şaban Askerde”, “Şaban ile Şirin” ve “Bay Kamber” olmak üzere 1993-1996’da toplam 4 dizide de oynayan Sunal, Türk sinemasında “İnek Şaban” tiplemesi olmak üzere canlandırdığı iyi, saf adam rolleriyle her yaştan izleyicinin beğenisini kazandı. İzleyiciyi güldürürken düşündürmeyi de başaran sanatçı, sinemalarında öğretmenden bekçiye, kapıcıdan çöpçüye kadar birçok karaktere girerek, her periyot seyirciler tarafından ilgi gördü.
Tıpkı vakitte canlandırdığı her karakterle seyircilerin yüzünü güldürmeyi başaran ve halk tarafından ziyadesiyle benimsenen Kemal Sunal’ın oynadığı sinemaların genelinde, Türk halkının geleneklerinden, adetlerinden ve inanışlarından örnekler öne çıktı.
YER ALDIĞI ÜRETİMLER BİR “BAŞARI ÖYKÜSÜ” ÖZELLİĞİ TAŞIR
Motivasyon sinemaları olarak da isimlendirilen Sunal’ın yer aldığı imaller ayrıyeten bir “başarı öyküsü” özelliği taşır. Usta oyuncu, “İnek Şaban” sinemasında bir karpuzcunun başarılı bir kaleci olup yükselmesini, “Doktor Civanım” sinemasında bir hademenin tabip kılığında köylülerin gözünde büyümesini, “Korkusuz Korkak” sinemasında Mülayim’in sıradan bir memurken mahallenin gözünde kahraman olmasını, “Salako” sinemasında saf bir köylünün iyi niyetli bir eşkıyaya dönüşmesini, “Bekçiler Kralı” sinemasında sıradan bir bekçinin, mahallelinin kaygılarına deva bularak halkın umudu haline gelmesi, “Yüz Numaralı Adam” sinemasında ise yeniden yoksul bir karakterin reklam yıldızı olmasını canlandırdı.
Bugüne kadar birçok mükafata kıymet görülen Sunal, ”Kapıcılar Kralı” sinemasıyla 1977 Antalya Sinema Şenliği’nde “En İyi Erkek Oyuncu Ödülü”nü aldı. Sanatçı ayrıyeten 1989’da “Düttürü Dünya” sinemasındaki rolüyle Ankara Sinema Şenliği’nde “En İyi Erkek Oyuncu” mükafatını alırken, 1998’de de Antalya Sinema Şenliği’nde “Yaşam Uzunluğu Onur Ödülü”ne layık görüldü.
Uçak fobisi olan ve hayatında hiç uçağa binmeyen Sunal, “Balalayka”nın 3 Temmuz 2000’de yapılacak çekimlerine katılmak için Trabzon’a gitmek üzere bindiği uçakta kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.
Usta oyuncunun rol aldığı üretimlerin kimileri şöyle:
“Canım Kardeşim”, “Oh Olsun”, “Mavi Boncuk”, “Salak Milyoner”, “Hanzo”, “Hababam Sınıfı Serisi”, “Şaban Serisi”, “Meraklı Köfteci”, “İbo ile Güllüşah”, “Sakar Şakir”, “Yüz Numaralı Adam”, “Bekçiler Kralı”, “Zübük”, “Sahte Kabadayı”, “Avanak Abdi”, “Korkusuz Korkak”, “Şark Bülbülü”, “Devlet Kuşu”, “Gol Kralı”, “Üç Kağıtçı”, “Doktor Civanım”, “Yedi Bela Hüsnü”, “Postacı”, “Varyemez”, “Propaganda.”
Cumhuriyet
