Davanın 122’nci duruşması geçen hafta boyunca Çağlayan’daki İstanbul Adliyesi’nde, 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapıldı. Temel hakkındaki mütalaanın verilmesinden sonra, Trabzon’daki eski istihbarat görevlilerinden Veysel Şahin, Volkan Şahin ve Okan Şimşek de, cinayetten evvelden haberdar olduklarına ait kanıtlar bulunduğu gerekçesiyle tutuklandılar.
Duruşmada söz veren sanıklardan kimileri birbirini suçladı, bir kısmı ise savunmalarında bilhassa Fethullah Gülen Yapılanması’yla ilgileri olmadığını vurguladı.
Davaya 20 Ocak’taki 123’üncü duruşmada kalan sanıkların savunmalarının alınması ile devam edilecek.
‘TÜRKİYE BU CİNAYETTEN DERS ÇIKARAMADI’
Hrant Dink. öldürüldüğü 19 Ocak 2007’den bu yana her yıl birebir gün, Agos gazetesinin eski binası önünde anılıyordu. Bu yıl Hrant Dink Vakfı’nın düzenlediği anma kapsamında, binaya projeksiyonla Hrant Dink’in fotoğrafı ve çok yankı uyandıran “Güvencin tedirginliği” yazısına atfen güvercin imgeleri yansıtılıyor.
Tüzel süreçleri başından bu yana izleyen Hrant’ın Arkadaşları kümesinden Bülent Aydın gelinen noktada “Hrant için Adalet” sloganının 14 yıl sonra hala yeniliğini koruduğunu söyledi.
Duvar gazetesinde, sona yaklaşan davayı pahalandıran Aydın “Bu dava bu haliyle sona erdiğinde de kıymetli eksiklikler içeriyor olacak. Zira cinayete giden süreç bu davada yok. Bir bütünlük sağlanması için müdahil tarafın soruşturmanın bu tarafta genişletilmesi talepleri karşılık bulmadı. Dink ailesi avukatlarının soruşturulmasını istediği birtakım bireylerin mahkemeye çıkarılması mümkün olmadı. Hatta kimi şahitler bile, örneğin Hrant Dink’i İstanbul Valiliği’ne çağırıp tehdit eden MİT vazifelilerinin dinlenilmesi dahi mümkün olmadı. Mahkeme bu mevzuda kararlar almasına karşın MİT’ten bir karşılık gelmedi ve mahkeme de kararını geri aldı” diye konuştu.
Agos gazetesi Genel Yayın Direktörü Yetvart Danzikyan da yeniden Duvar gazetesine, Hrant Dink cinayetinden ders çıkarılmadığını söyleyerek, “Türkiye’de herkes her formda gaye gösterilirken ‘böyle bir şey bir daha yaşanmaz’ demek çok sıkıntı, Türkiye bundan ders çıkaramadı çünkü” dedi.
Hrant Dink cinayetiyle ilgili 14 yıldır devam eden yargı sürecinde neler yaşandığını 5 başlık altında inceledik:
CİNAYETTEN SONRA NELER YAŞANDI?
Hrant Dink’in İstanbul’un Şişli ilçesinde bulunan Agos gazetesi yakınlarında, ana cadde üzerinde suikasta uğramasından kısa müddet sonra, güvenlik kamerası kayıtlarından cinayet şüphelisi tespit edildi.
Kuşkulu Ogün Samast’ın imgeleri basın aracılığıyla kamuoyuyla paylaşıldı.
O tarihte 17 yaşında olan Samast, suikasttan 36 saat sonra babasının ihbarı üzerine Trabzon’a gitmek üzereyken Samsun Otogarı’nda gözaltına alındı. Samast ile birlikte cinayette kullanılan silah da ele geçirildi.
İstanbul Emniyet Müdürlüğü, cinayetten kısa bir mühlet sonra zanlının imajlarını basınla paylaştı.
Anadolu Ajansı (AA), Samast’ın sorgusunda cinayeti kabul ettiğini fakat pişman olmadığını söylediğini bildirdi. Haberlere nazaran, Samast, suikastı Yasin Hayal’in talimatı üzerine işlediğini de söz etti.
Yasin Hayal’in ismi daha evvel 2004 yılında Trabzon’da bir fast-food restoranında altı kişinin yaralandığı bombalama olayına karışmıştı. Samast’ın sözlerinin akabinde Hayal de gözaltına alındı.
Hayal de tabirinde cinayeti Erhan Tuncel ile birlikte planladığını söyledi. Bu söz üzerine o periyot Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencisi olan Tuncel de yakalandı. Tuncel’in bir devir Trabzon Emniyet Müdürlüğü için muhbirlik yaptığı ortaya çıktı.
Basında, Tuncel ve Hayal’den Samast’ın “ağabeyleri” olarak bahsedilmişti.
Samast’ın Samsun’da yakalandıktan birkaç gün sonra kimi polis memurlarıyla birlikte Türkiye bayrağı önünde çekilmiş imgeleri bir televizyon kanalında yayımlandı.
Bu olay, bir yandan büyük reaksiyon yaratırken, cinayette kamu vazifelilerinin rolü olup olmadığına dair soruların gündeme gelmesine neden oldu.
Hrant Dink’in eşi Rakel Dink de cenaze merasiminde yaptığı konuşmada, “Yaşı kaç olursa olsun; 17 yahut 27, katil kim olursa olsun, bir vakitler bebek olduklarını biliyorum. Bir bebekten bir katil yaratan karanlığı sorgulamadan hiçbir şey yapılmaz kardeşlerim” diye konuşmuştu.
DAVA SÜRECİNDE NELER YAŞANDI?
Dink suikastıyla ilgili yargı süreci Nisan 2007’de başladı ve birinci duruşma 2 Temmuz 2007 tarihinde, o sırada İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde bulunan 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
Birinci etapta 12’si tutuklu 18 kişinin yargılanmasına başlandı. 2008 ve 2009 yıllarında hazırlanan ek iddianamelerle sanık sayısı 20’ye yükseldi.
Bu dava, Ocak 2012’de karara bağlandı.
Sanıklardan Yasin Hayal, “tasarlayarak öldürmeye azmettirmek” hatasından ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırıldı. Erhan Tuncel de 10 yıl 6 ay mahpus cezası aldı ve cezaevinde cezasını doldurduğuna hükmedilerek tahliyesine karar verildi.
Yasin Hayal, yargı süreci boyunca, kamuoyu tarafından yakından bilinen kimi diğer şahısları de tehdit etmişti.
Ogün Samast ise cürüm işlediği sırada 17 yaşında olduğu için çocuk mahkemesinde yargılandı.
Samast, Temmuz 2011’de çıkan kararda, “tasarlayarak adam öldürmek” ve “ruhsatsız silah bulundurmak” cürümlerinden 22 yıl 10 mahpus cezası aldı.
Lakin ana davada sanıkların tamamı “silahlı terör örgütü üyeliği” cürmünden beraat etti.
Dink ailesinin avukatı Fethiye Çetin, karar duruşmasının akabinde gazetecilere yaptığı açıklamada, “Cinayetin üzerinden beş yıl geçti. Hrant Dink ne sıkıntısı bu karar için: ‘Bizimle dalga geçiyorlar.’ Dalganın en büyüğünü halbuki en sona saklamışlar. Halbuki Hrant Dink bütün planlı hareketlerden değil, 3-5 kendini bilmez tarafından öldürülmüş. Burada örgüt yokmuş. Bu kadarını beklemiyorduk” dedi.
Getty Imagesİstanbul 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararı, Yargıtay’a taşındı.
Mayıs 2013’te davayla ilgili kararını veren Yargıtay 9’uncu Ceza Dairesi, “örgüt” istikametinden verilen beraat kararını bozarak, sanıkların “silahlı erör örgütü” değil, “suç işlemek emeliyle oluşturulan örgüt” üyesi oldukları gerekçesiyle tekrar yargılanmalarına hükmetti.
Bu kararın akabinde davanın görülmesine yine başlandı.
İstanbul’da devam eden ana davaya ek olarak, Samsun ve Trabzon’da da emniyet ve jandarma vazifelileri hakkında çeşitli soruşturmalar ve dava süreçleri yürütüldü.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Hrant Dink Cinayetini Araştırma Komitesi da yaptığı inceleme sonucunda, Trabzon ve İstanbul emniyet ünitelerinin ihmali olduğu istikametinde görüş bildirdi.
SON YARGI SÜRECİNE NASIL GELİNDİ?
Cinayetten çabucak sonra, suikast öncesinde Dink’in öldürüleceğine dair birtakım istihbaratın güvenlik güçleriyle paylaşıldığı istikametinde tezler ortaya atıldı.
Cinayet davasının sanıklarından Erhan Tuncel’in Şubat 2006’da, Yasin Hayal’in Dink’i öldürmeyi planladığı tarafındaki bilgiyi Trabzon Emniyet Müdürlüğü’ne ilettiği ve bunun da Emniyet Genel Müdürlüğü ve İstanbul Emniyet Müdürlüğü ile paylaşıldığı öne sürüldü.
Bu gelişmeler üzerine, İçişleri Bakanlığı, Dink ailesinin şikâyeti ve basında çıkan haberler üzerine soruşturma başlattı.
Lakin üst seviye emniyet ve jandarma yetkilileri hakkında soruşturma başlatma müsaadeleri uzun bir mühlet çıkarılmadı.
Ayrıyeten davada ortalarında periyodun İstanbul Emniyet Müdürü Celalettin Cerrah’ın da bulunduğu İstanbul’daki görevlilerin şahit olarak dinlenmesi talepleri de kabul edilmedi.
Dink ailesi, yargılama süreci devam ederken, mevzuyu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) götürdü.
AİHM, bu müracaatta “iç hukuk yollarının tüketilmiş olması” kuralı konusunda bir istisna yaparak, davayı ele aldı.
Şubat 2010’da verilen kararda, cinayette kamu vazifelilerinin rolüne dair “etkin bir soruşturma” yürütülmediğine hükmedildi.
Nisan 2013’te yapılan, yargı sistemine yönelik değişiklikler kapsamında, AİHM’nin “etkin bir soruşturma yürütülmediğine” hükmettiği davalarla ilgili soruşturma açılmasına müsaade verildi.
Tekrar soruşturma açıldı, lakin savcılığın ve savunma makamının karşılıklı itirazlarıyla süreçte uzamalar görüldü.
Sonunda da Adalet Bakanlığı’nın 2014 yılı ortalarında aldığı kararla emniyet ve jandarma istihbarat yetkilileri için de yargı yolu açıldı.
2015 yılında da farklı vilayetlerde yürütülen ve kamu vazifelileri hakkında açılanların da olduğu farklı soruşturma evrakları İstanbul’da birleştirildi.
HAYAL, TUNCER VE SAMAST’IN İKİNCİ DAVASINDA NELER OLDU?
Bu süreçte “İddianamelerin bütünlüğünün bozulmaması, yol iktisadı ve açılan davaların tekâmül etmesi” münasebetleriyle, dokuz sanıkla ilgili belgenin kamu vazifelilerinin yargılanacağı ana belgeden ayrıldığı söz edildi.
Erhan Tuncel, Yasin Hayal ve Ogün Samast’ın da ortalarında bulunduğu dokuz sanık hakkındaki karar Ağustos 2019’da açıklandı.
İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi bu davada Erhan Tuncel’e 99 yıl 6 ay, Yasin Hayal’e 7 yıl 6 ay, Ogün Samast’a ise 2 yıl 6 ay mahpus cezası verdi. Erhan Tuncel kararla birlikte tutuklanarak cezaevine gönderildi. İki kişi hakkında beraat kararı verilen davada öteki 4 sanık da çeşitli mahpus cezalarına çarptırıldılar.
Gerekçeli kararda, davada 24 Ekim 2004’te Trabzon McDonalds’a yönelik bombalı hücum, 19 Ocak 2007’de Hrant Dink’in öldürülmesi ve 24 Ocak 2007’de mağdur Orhan Pamuk’un tehdit edilmesi hareketlerinin incelendiği belirtildi.
Kararda, “Yasin Hayal’in siyasi saiklerle kabahat işlemek için oluşturduğu teşekkülün, vakit içerisinde öteki sanıkların da iştirakiyle, meçhul çeşit ve sayıda kabahatleri işlemek üzere, süreklilik gösteren, hiyerarşik sistem içerisinde çalışan ve iş kısmına dayalı örgütsel bir yapıya dönüştüğü anlaşılmıştır” denildi.
Sanıklardan Erhan Tuncel de “Tasarlayarak ve bomba kullanarak taammüden öldürmeye teşebbüs, mala ziyan vermek, silahlı kabahat örgütüne üye olmak ve taammüden öldürmeye yardım” kabahatlerinden toplam 99 yıl 6 ay mahpusla cezalandırıldı.
Sanıklardan Ogün Samast’ın da örgüt önderi sanık Yasin Hayal’in oluşturduğu cürüm örgütüne dahil olarak örgüt menfaatine faaliyetlerde bulunduğu belirtildi.
KAMU VAZİFELİLERİ İLE İLGİLİ ARGÜMANLAR NELER?
Cinayeti izleyen yıllarda kamu vazifelilerinin Dink’e yönelik tehditler karşısında ihmalleri olduğu ve hatta cinayete göz yumdukları konusunda çeşitli argümanlar ortaya atıldı ve bunlarla ilgili farklı soruşturmalar yürütüldü.
Hrant Dink, öldürüldüğü gün çıkan Agos Gazetesi’nde yayımlanan son yazısında, Türk Ceza Kanunu’nun “Türklüğü aşağılamak” cürmünü içeren tartışmalı 301’inci unsuru uyarınca ceza almasından sonra kendisine çeşitli tehditler geldiğini yazmış ve ruh halini de “güvercin tedirginliği” olarak tanımlamıştı.
Dink, öldürüldüğü günlerde, 301’inci unsurdan aldığı ve ertelenen 6 aylık mahpus cezasıyla ilgili kararı AİHM’e götürmeye hazırlanıyordu.
Hrant Dink, yeniden öldürülmeden kısa bir mühlet evvel, 2004 yılında Türkiye’nin birinci bayan savaş pilotu Sabiha Gökçen’in Ermeni asıllı olduğu tarafında Agos’ta yayımlanan haberle ilgili olarak, devrin İstanbul Vali Yardımcısı Ergun Güngör’ün kendisini elindeki evraklarla birlikte makamına çağırdığını belirtmişti.
Dink, o devirde odada biri bayan, üç kişinin daha olduğunu belirterek, “Belgeleri isteyip istemediklerini onlara ben anımsattım ve verdim. Zati de konuşmaların içeriğinden, beni hangi emelle oraya çağırdıkları muhakkaktı. Haddimi bilmeliydim… Dikkatli olmalıydım… Yoksa iyi olmazdı!” diye yazmıştı.
Eski Vali Güngör daha sonra 2014 yılında savcılıkta verdiği sözde, Dink’in bu görüşmede tehdit edilmediğini, “toplumsal infial konusunda uyarıldığını” söyledi.
Daha sonra tekrar görülmeye başlayan davada, Şubat 2017’de eski Vali Güngör ve o görüşmede olduğu anlaşılan Ulusal İstihbarat Teşkilatı (MİT) vazifelilerinin şahit olarak dinlenmesi talebi ise reddedildi.
Kamu vazifelilerinin rolüyle ilgili en önemli argümanların kimileri cinayetten çabucak sonra ortaya atılmıştı.
Bir televizyon kanalı, Samast’ın yakalandıktan sonra birtakım polis memurlarıyla Türkiye bayrağı önünde gülümseyerek fotoğraf çektirdiği manzaraları yayımladı.
Bu polis memurları, şu anda ana davanın sanıkları ortasında.
Ayrıyeten davanın değerli isimlerinden Erhan Tuncel’in, Dink’in Yasin Hayal tarafından öldürüleceğini Şubat 2006’da polise bildirdiği ve Trabzon Emniyet Müdürlüğü’nün de durumu Emniyet Genel Müdürlüğü ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü’ne ilettiği tespit edilmişti.
Yargılama sürecinde cinayetin azmettiricisi olarak yargılanan Yasin Hayal’in eniştesi olan, ve daha sonra jandarma istihbarat elemanı olduğu anlaşılan Coşkun İğci de Temmuz 2006’da Dink’i öldürme planlarını jandarma istihbarat işçilerine aktardığını öne sürdü.
Dink ailesinin avukatları sürecin başından bu yana soruşturmanın üst seviye kamu görevlilerini de içine alacak halde genişletilmesi gerektiğini savunuyordu fakat dava lakin 2015 yılında açılabildi ve sona yaklaşmış üzere görünmesine rağmen 6 yıl sonra hala devam ediyor.
Cumhuriyet
