ABD’de başkanlık seçimlerinde sonuçların netleşmesinin akabinde Joe Biden periyodunda TürkAmerikan bağlarının nasıl şekilleneceği tartışılıyor.
Eski Dışişleri Bakanı Şükrü Sina Gürel, Trump devrinde olduğu üzere ABD ile bağları başkanlar seviyesinde sürdürmenin mümkün olmayacağına dikkat çekerek “Türkiye’nin bu periyotta hem ABD ile kurumsal seviyede ilgi yürütmek hem de bölgesel bağlara daha fazla tartı vermek ve gerçekçi değerlendirmeler yapmak zorunda kalacağını düşünüyorum” dedi.
Emekli büyükelçi Uluç Özülker ise “Biden’ın, Türkiye’nin jeostratejik ehemmiyeti ve Türkiye’nin Avrasya boyutunda ilerlemesinden telaş duyarak Türkiye ile daha istikrarlı bir siyaset kurup kurmayacağını vakit gösterecek” diye konuştu.
ŞAHISLAR ÜZERİNDEN MÜNASEBET MÜMKÜN DEĞİL
Eski Dışişleri Bakanı Şükrü Sina Gürel, Biden devrinde ABD’nin Türkiye’ye yönelik tavrında temelden bir değişiklik olmayacağını belirterek “ABD, Ortadoğu, Suriye, Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de Türkiye’ye karşı ne yapmaya çalışıyorsa bunları sürdürecektir” dedi. Son periyotta TürkAmerikan alakalarının ABD Lideri Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ortasındaki ferdî alaka üzerinden yürütüldüğüne dikkat çeken Gürel, şöyle devam etti: “Trump, mektubunda, ‘Geçmişte senin problemlerinin kimilerini çözmek için oldukça çabaladım’ diyor. Demek ki birtakım sorunlar kapatılmış, kimileri açılmamış. Hasebiyle yeni periyotta bu sorunların tekrar açılması ihtimali var. ABD, Trump’ın iradesiyle Türkiye’yi yönetenlere her istediğini yaptırdı, harekâtları durdurdu, Brunson özgür kaldı, Trump’ın ricasıyla gerçekleşmeyen bir iş olmadı. Herhalde bu türlü bir devir sona erecek. ABD tekrar kurumlar seviyesinde muhatap alınması gereken bir devlet haline geliyor. Türkiye’nin de buna ayak uydurması gerekiyor. Zira Türkiye’yi yönetenler de şimdiye kadar kurumları hiçe sayarak ‘şahsımın devleti’ halinde Türkiye’yi yönetmeye çalıştılar. ABD ile şahıslar üzerinden alaka sürdürülmesi pek mümkün görünmüyor.”
ATLANTİK ÖTESİNDEN BEKLENTİ YOK
ABD’de yeni devirde kurumlar ortası istikrarın kıymet kazanacağını söyleyen Gürel, “Bu kapsamda Türkiye’ye yönelik de istikrarlı bir yaklaşım benimsenebilir. Türkiye bu türlü istikrarlı bir bağ için çabalamalı, lakin birebir vakitte bölgedeki münasebetlerimizi ilerletmeye, her zamankinden çok kıymet vermeliyiz. Burada bölgesel bağlantıları Türk dış siyasetinin merkezine oturtmaktan kelam ediyorum. Türkiye’nin artık Atlantik ötesi bağlardan umabileceği bir şey yoktur. Trump da Biden da olsa bunlardan umacak fazla bir şey yoktur” diye konuştu.
TÜRKİYE İLE İSTİKRARLI SİYASET İZLEYEBİLİR
Emekli büyükelçi Uluç Özülker, Biden’ın Suriye, Yunanistan, Doğu Akdeniz ve öteki tüm sıkıntılardaki tavrına bakıldığında Türkiye zıddı bir pozisyonda olduğunu belirtti. Trump-Erdoğan diyaloğuna dikkat çeken Özülker, “Trump, Türkiye’ye çok yakın dost filan değildi lakin gerektiğinde önderler ortasında diyalog kurulabiliyordu” dedi. “Gelenle gidenin birbirini aratmayacağını” lisana getiren Özülker, Biden ile diyaloğun nasıl oluşabileceği konusunda ise önemli bir soru işareti bulunduğuna dikkat çekti. Türkiye’nin kendi bölgesinde değer taşıyan ve jeostratejik tartısı olan bir ülke olduğuna dikkat çeken Özülker, şöyle devam etti:
RUSYA VE ÇİN FAKTÖRÜ
“Türkiye’nin Rusya’yla yakınlaşması ve Çin’le münasebetlerini geliştirmesi Biden için çok dilek edilecek şeyler değil. Münasebetiyle istikrar siyaseti içinde kendi şahsi görüşlerini bir noktada törpülemeye çalışarak sanki Türkiye’yi topyekûn kaybetmeden bağları nasıl götürebiliriz arayışına girer mi diye bir fikir içinde olmak da mümkün. Çok temkinli konuşuyorum. Biden’ın, Türkiye’nin jeostratejik kıymeti ve Türkiye’nin Avrasya boyutunda ilerlemesinden kaygı duyarak Türkiye ile daha istikrarlı bir siyaset kurup kurmayacağını vakit gösterecek.” “Biden’ın etrafındaki isimlere bakıldığında da oradan Türkiye lehine bir şey çıkmayacağı görülüyor. Çok iyimser değilim” diyen Özülker, Ortadoğu’da daha müdahaleci siyasetler izleyebileceğine de işaret ederek “Biden periyodunda ABD’nin AB ile işbirliğini artırması, NATO’yu değişik bir boyutta kullanmaya başlaması olası. Ortadoğu konusunda Trump’a nazaran daha sert siyasetlere yönelecektir. İran’la bir yumuşama gelecektir lakin Ortadoğu’ya tekrar asker göndermek de dahil çok istikametli bir değişim beklenmelidir. ABD, işi ‘Biat etmiş bir Türkiye istiyorum’ havasına sokarsa Türkiye biat etmeyecektir” dedi.
Cumhuriyet
