Getty Images

Bugün İngiltere’de mahallî idareler, İskoçya ve Galler’de de özerk parlamentolar için milyonlarca seçmen sandık başına gidecek.

Yaklaşık 48 milyon seçmenin oy kullanacağı lokal seçimler, 12 Aralık 2019’daki son genel seçim zaferi sonrası Avrupa Birliği’nden ayrılma (Brexit) sürecini tamamlayan ve Covid-19 salgını krizini yönetmek durumunda kalan Boris Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti iktidarının birinci sandık imtihanı olacak.

Lokal idareler ve boşalan Hartlepool bölgesi milletvekilliği için yapılan seçimler, hükümet kadar ana muhalefetteki Personel Partisi açısndan da değerli.

İskoçya’daki seçimlerin sonuçları ise Birleşik Krallık’ın birliği bakımından hayati kıymet taşıyor.

Kimler seçiliyor?

Birleşik Krallık’ın İngiltere, İskoçya ve Galler bölgelerinde yapılacak seçimlerde;

• İngiltere’deki 143 belediyenin yaklaşık 5 bin meclis üyesi (kısmi lokal seçim)
• Londra Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 25 üyesi
• İngiltere’de başşehir Londra dahil 13 kentin belediye liderleri
• 39 ilin emniyet siyasetleri ve kolluk gücünden sorumlu bireyler
• İngiltere’de Hartlepool seçim bölgesinde yeni milletvekili
• İskoçya Parlamentosu’nun 129 üyesi
• Galler Parlamentosu’nun 60 üyesi belirlenecek.

İngiltere’de mahallî seçimler olağanda birer yıl ortayla iki defa yapılıyor. Ülkedeki toplam 343 lokal idarenin bir kısmı 2019’da seçilmiş, kalan 143 lokal idare için 2020’de yapılması gereken seçimler ise pandemi nedeniyle bu yıla bırakılmıştı.

Londra neden değerli?

Lokal seçimlerde dikkatlerin en çok üzerinde toplandığı yer kuşkusuz, en çok seçmene ve en büyük bütçeye sahip başşehir Londra.

Londra Büyükşehir Belediye Lideri direkt halk tarafından seçiliyor.

Aslında bu seçimin de geçen yıl yapılması gerekiyordu lakin koronavirüs salgınının birinci dalgasına rastladığı için seçim bir yıl ertelenmişti.

Yaklaşık 6 milyon 200 bin seçmeni olan Londra’nın belediye lideri, birebir vakitte ülkenin en fazla oyla seçilen siyasetçisi.

Londra Belediye Lideri yeni vergi getirme yetkisine sahip değil fakat mevcut vergileri artırabiliyor ve merkezi hükümetten aldığı ödenekle birlikte belediyenin yıllık bütçesi 17 milyar sterline (187 milyar Türk Lirası) ulaşıyor.

Başkentte belediye liderinin yetkileri ortasında otobüs, metro ve her türlü toplu taşıma fiyatlarını belirlemek, ucuz konut projelerine ve başşehrin polis gücünün siyasetlerine istikamet vermek de var.

Lokal seçim pandemiden nasıl etkilendi?

Bu seçimlerde olağan mahallî seçimlerde öne çıkan tartışmaların tümü bir yılı aşkın müddettir devam eden pandeminin gölgesinde kaldı.

Salgın tedbirleri çerçevesinde kullanımı çok azalan toplu taşıma geliri kaybı, kısa vadeli hükümet dayanaklarıyla kapatılmaya çalışılıyor.

Hasebiyle ekseriyetle kapasitesi yetersiz kalan toplu taşıma ağlarının nasıl geliştirileceği konusundaki tartışmalar bu yıl öne çıkmıyor.

Genelde lokal seçim kampanyalarında, polisin faaliyetleri ve artan cürüm oranlarıyla nasıl çaba edileceği de tartışılırdı. Salgın periyodunda çabucak her çeşit hatada düşüş görülmesi nedeniyle, adaylar bu mevzuya kampanyalarında eskisi kadar yer vermedi.

Londra’daki büyük konut problemi konusu da, tekrar pandemi gölgesinde değerini yitirmiş üzere.

Fakat bu seçimde en fazla gündemde olan soru, “Brexit ve pandemi sonrası Londra nasıl yine ayağa kaldırılacak?”

Adayların tümü bu bahiste vaktin ruhunu yakalamaya ve projelerini sunmaya çalışıyor. Lakin merkezi hükümetin dayanağının sonları aşikâr. Seçmenin büyük bir kısmı, yavaş yavaş hafifletilen salgın tedbirleri ortamında adeta hayata yine başlama telaşında. Bu nedenle seçime ilgi ve iştirak oranı düşük olabilir. Birçok seçmense oylarını haftalar ya da günler öncesinden postayla kullandı.

Rekor sayıda aday: Kimler yarışıyor?

Londra Belediye Başkanlığı için bu yıl rekor sayıda aday yarışıyor. 20 aday farklı programlarıyla 6 milyondan fazla seçmeninin oylarına talip.

Anketlere nazaran en argümanlı aday Personel Partili Belediye Lideri Sadiq Khan. Kamuoyu yoklamaları Sadiq Khan’ı, Muhafazakar Parti’nin adayı Shaun Bailey’nin açık farkla önünde birinci sırada gösteriyor.

Khan tekrar seçilirse Londra’yı salgın öncesinden çok daha parlak bir kente dönüştürebileceğini söylüyor.

En büyük vaadi ise Brexit ve pandemiyle sarsılan iktisadın sakinliğe girmesi kaçınılmaz görünürken, daha çok istihdam yaratmak. Bunu etraf dostu yeni bir ekonomik planlama, etraf dostu maharetlerin öğretildiği bir okul ile destekleyeceğini söylüyor, başşehrin havasının daha da temizleneceğini de ekliyor.

Khan, konut konusunda tekrar belediyelerin kontrolündeki toplumsal konutların ve düşük gelirlilerin bütçesine uygun kiralık ve satılık konutların inşasının sürdürüleceğini vadediyor.

Muhafazakar Parti’nin adayı Shaun Bailey ise Londra’nın yeni bir sayfa açmaya gereksinimi olduğunu, Sadiq Khan’ın bunu başaramadığını söylüyor.

Shaun Bailey’nin vaatleri; vergilerin artırılmaması, kabahatle gayret için daha fazla polisin tahsis edilmesi ve 100 bin yeni konut inşa edilmesi. Bailey, 5 yılda başkentte yaklaşık 1 milyon şahsa yeni istihdam yaratmayı da vadediyor.

Kamuoyu araştırmalarına nazaran Khan ve Bailey’i, pandemiyle hızlanan meskenden çalışma ve internetten alışveriş üzere yenilikleri avantaja çevirecek planları olduğunu söyleyen Liberal Demokrat Parti’nin adayı Luisa Porritt ile etraf iktisadıyla ilgili vaadlerine yük veren Yeşil Parti adayı Sian Berry izliyor.

AFP

Hartlepool orta seçimi ehemmiyetli mi?

İngiltere’de, Hartlepool seçim bölgesinde boşalan milletvekilliği için de seçim yapılıyor.

Olağan olarak bu cins orta seçimleri muhalefet partilerinin kazanması beklenir.

Fakat bu seçimde bu çeşit alışılmış eğilimler pek geçerli görünmüyor ve bu sandalyeyi seçim bölgesinin oluşturulduğu 1974 yılından bu yana daima kazanan Emekçi Partisi bu sefer kaybedebilir.

Muhafazakar Parti son genel seçimde, Personel Partisi’nin klasik olarak başarılı olduğu İngiltere’nin kuzeydoğusunda oylarını artırmıştı.

Yapılan kamuoyu yoklamaları, iktidar partisinin Hartlepool’da orta seçimi kazanabilceğini gösteriyor.

Adayların yalnızca üçte biri bayan

Birleşik Krallık’ta bayanlara eşit haklar konusunda çalışma yapan önde gelen vakıflardan Fawcett Society, İngiltere’de lokal seçimlerde adayların yalnızca üçte birinin bayan olmasının korku verici olduğunu bildirdi.

Vakıf bilhassa mahallî idarelerde polisten ve kolluk siyasetlerinden sorumlu olacak makama aday olanların dörtte birinden azının bayan olduğuna dikkat çekti.

Bayanların lokal idarelerde zati nüfustaki oranlarının çok altında temsil edildiklerini vurgulayan Fawcett Society, bu mevzuda bütün siyasi partiler ve mercilerin birlikte adım atması gerektiğini kaydetti.

Yapılan araştırma en yüksek bayan aday oranının yüzde 42 ile Yeşil Parti’de olduğunu gösteriyor. Yeşil Parti’yi; yüzde 39 ile Personel Partisi, yüzde 30 ile Liberal Demokrat Parti ve yüzde 25 ile Muhafazakar Parti izliyor.

Brexit, pandemi ve sonrası: Seçimler ne gösterecek?

Adam Fleming, BBC Siyaset Muhabiri

Covid salgını yüzünden seçim kampanyası ister istemez sönük geçti.

Kamuoyu yoklamaları da bu kadar farklı bölgelerde farklı vazifeler için yapılacak seçimler kelam konusu olduğunda manalı bir gösterge olmaktan çıkıyor.

Lakin net olan bir şey var ki, seçim sonuçları aşikâr olduğunda temel olarak iki şeyi, Belediye Meclisleri ve Hartlepool bölgesindeki orta seçimin sonuçlarını konuşacağız. Sonuçlar bize ana muhalefetteki Emekçi Partisi’nin durumu hakkında bir ileti verecek. İskoçya seçimlerinin vereceği ileti ise Birleşik Krallık’ın yani birliğin geleceği hakkında olacak.

Boris Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti 2019’daki seçimlerde, Personel Partisi’nin klasik tabanı sayılan eski sanayi yerleşimlerinin kimilerinde öne geçmeyi başarmıştı. Bu lokal seçimler Muhafazakarların bunu koruyup koruyamayacaklarını, Emekçi Partisi’nin kayıplarını telafi etmeye başlayıp başlamadığını gösterecek.

İngiltere’nin bu bölgelerinde son mahallî seçimler 2016 ve 2017 yıllarında yapılmıştı.

Birincisinde Başbakan David Cameron’du ve şimdi Brexit referandumu yapılmamıştı.

İkincisinde ise Başbakan Theresa May’di ve Brexit görüşmeleri şimdi başlamıştı.

Şu anda farklı bir ülkede gibiyiz.

Cumhuriyet