Cumhurbaşkanlığı genelgesiyle Covid-19 ile çaba için alınan tedbirler kapsamında, kamu kurumlarında çalışan, 10 yaş ve altı çocuğu olan bayanların idari müsaadeli sayılarak meskenden çalışması kararı alındı. Karar, cinsiyet eşitsizliğinin temellendirilmesi biçiminde tenkitlere neden olurken birçok kurumda da aslında uygulanmadığı ortaya çıktı. Eğitim Sen 4 No’lu Şube Sekreteri, KESK Bayan Meclisi üyesi Döne Gevher Koyun ve ILO Türkiye Yöneticisi Numan Özcan’a nazaran olması gereken babanın da sorumluluk aldığı ebeveynlik müsaadesi.
MESKENİN İÇİNE SIKIŞAN ÜÇLÜ ROL
“Eğitim Sen olarak çocuk bakımından doğan tüm müsaade haklarının yalnızca bayan üzerinden tanımlanmasını gerçek bulmuyoruz” diyerek kelamlarına başlayan Koyun, okullarda uygulamada farklılıklar yaşandığını belirterek “Bazı okullarda uygulanırken birtakım okullarda uygulanmıyor. Bakanlığın gönderdiği genelgedeki 8. ve 9. hususlarda idari müsaadeli sayılan çalışanın muhtaçlık dahilinde çağrılabileceği yazıyor. Bu, çok esnek bir cümle, aslında bakanlığın yaklaşımı da bunun üzerinden gidiyor” dedi.
Bayanlar açısından zati var olan cinsiyetçi rollerin bu üzere kararlarla yine tanımlandığını tabir eden Koyun, “Çocuk bakımının anne müsaadesi olarak değil, ebeveyn müsaadesi olarak tanımlanması gerekiyor. Bayan ya da erkek, hangisi istiyorsa onun kullanabileceği biçimde olmalı” biçiminde konuştu. Koyun, kararın çevrimiçi dersleri kapsamadığını da belirterek “İdari müsaade yalnızca yüz yüze eğitim için geçerli. Çocuk sahibi öğretmen anneler, çevrimiçi dersler de dahil olmak üzere hem annelik hem velilik hem de öğretmenlik yapıyor. Bir konutun içine sıkışan üçlü rol, bayanı emek manasında çok daha zorluyor” dedi.
İSTİHDAMDA UÇURUM
Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Yöneticisi Numan Özcan da 2018 yılında yayımlanan “İnsana Yakışır İşlerin Geleceği için Bakım İşi ve Meslekleri” başlıklı ILO raporunun bu hususlarda çarpıcı datalar ortaya koyduğunu belirtti.
Özcan, şöyle devam etti: “Rapora nazaran Türkiye’de küçük çocuğu olan bayanların istihdama iştiraki yüzde 24 iken anne olmayan bayanlarda bu oran yüzde 34’tür. Ayrıyeten konutta bakım sorumluluğu olmayan bayanların kayıt dışı istihdam oranı yüzde 42 iken bakım sorumluluğu olan bayanlarda bu oran yüzde 62’ye yükselmektedir. Covid-19 salgın devrinde, bayanların çalışma ömrü ve konuttaki işler için harcadıkları mühletin değiştiği ve toplumsal cinsiyet rollerinden ötürü yüklerinin daha da ağırlaştığı göz önüne alındığında bu ağırlaşan ve artan yükün çalışma hayatında da fiyat farkı, yatay ve dikey ayrımcılık üzere farklı eşitsizlik biçimleri ile tezahür ettiği ve bayanları işgücünün dışına çıkmak durumunda bıraktığı açık.”
Dünya Ekonomik Forumu Global Cinsiyet Eşitsizliği 2021 Raporu’na nazaran dünyada cinsiyet eşitliğine ulaşmak için gereken mühlet 135.6 yıl. Raporun cinsiyet eşitliği endeksinde Türkiye, 3 basamak daha geriledi; 156 ülke içinde 133. sırada.
MESKEN İÇİ YÜK FAZLA
“Annelik izni” kararını yorumlayan Numan Özcan, mevzunun iki boyutu olduğunu tabir ederek “Alınan tedbir bir manada, bayan çalışanların mesken içi yükünün fazla olduğunu teyit etmiş oluyor. Öteki yandan ise bu müsaadenin yalnızca bayan çalışanlara verilmiş olması, çocuk bakımının bayanların vazifesi olduğu niyetinin bir yansıması” dedi.
SİYASET GELİŞTİRİLMELİ
Özcan’a nazaran tahlil, toplumsal cinsiyete hassas siyasetlerin geliştirilmesi ve uygulanması: “Bu cins müsaadelerin tıpkı durumdaki babalarca da kullanılabilmesine imkân sağlamak yararlı olacaktır. Çalışma omurundaki kadın-erkek ayrımının derinleşmesinin önüne geçmek için büyük bir adım atılabilir.”
Cumhuriyet
