İngiltere tarihinin yalnızca misyonda en uzun mühlet kalan hükümdar eşi değil, bu işi en iyi başaranlardan biriydi Prens Philip. Eşi Elizabeth’in, apansız ölen babası Kral VI. George’dan sonra tahta geçmesi üzerine şimdi çok gençken bir hükümdar eşine dönüşmüştü. Birçok yeteneği olmasına karşın resmi misyonların birçoklarından dışlanıp yalnızca Kraliçe’nin eşlikçisi üzere görülse de Elizabeth’in gerçek akıl hocası, yönlendiricisi olduğu anlaşıldı yıllar sonra.
Uzaktan o denli görülmüyor tahminen lakin yaşadığı hayat özenilecek bir hayat değildi. Tahminen de bu yüzden lisanı, espri yapayım derken son derece zehirli olmuştur. İstediği hayatı dilediğince yaşayamamanın öfkesini hak etmeyenlerden çıkarmasının nedenlerinden biri de budur. Prenses Elizabeth’i çok sevdiği kesin, lakin gençliğinde bilhassa her bilgiyi öğrendiği amcası Lord Mountbatten’ın da teşvikiyle evlilik konusunda yaptığı seçim tüm hayatını huzursuz kılmıştır. Elizabeth Kraliçe olduğunda amcası Windsor olan Kraliyet soyadının yerine Mountbatten’ı kullanılması önerisi periyodun İngiltere Başbakanı Winston Churchill’in “kadın da olsa bir Kraliçe’nin eşinin soyadını alması bir hükümdar için mümkün değil” diyerek karşı çıkması üzerine kabul görmemiştir. “Dünyada çocuklarına kendi soyadını veremeyen tek erkeğim” diyerek yakınan Philip’in Churchill’e “kanlı amip” deyişi o günlerden kalmadır.
SARAY DIŞI HAYAT
Yanından bir saniye bile ayrılmadığı sanılmasına karşın Buckhingham Sarayı’nda değil kraliyete ilişkin bir malikane olan Clarence House’da kalmayı tercih etmesi sokulduğu “havadan” çıkma isteğiyle ilgilidir. Ekim 1956’da, dört aydan fazla bir müddet karısından, iki küçük çocuğundan uzakta, iki erkek arkadaşı ile Royal Yacht Britannia’da bir dünya seyahatine çıkması da o boğucu “havadan” uzaklaşma uğraşıydı. Kraliçe’den başka bir hayat sürdü çoğunlukla. Yemek odaları, oturma odaları, banyoları başkaydı. Bunun bu türlü olduğu bir Elizabeth hayranı İngiliz vatandaşının 1982’de tüm güvenlik tedbirlerini aşarak Kraliçe’nin yatak odasına girmesiyle öğrenilebildi.
Elizabeth Kraliçe olduğunda başına takılan taç için “bu şapkayı nereden aldın?” yollu alaycı yaklaşımı, şapkalarının hoşluğuyla de bilinen Elizabeth’e de gerektiğinde laf soktuğunun göstergesidir. Saray’da kimi değişikliklerin onun tarafından yapıldığı söylenir. Çok kolay bir örnek de vardır. Saray’ın saçma, akıldışı kurallarının da bir örneğidir. Kraliçenin yatağında her vakit bir viski şişesi bulunur. Meğer yıllar evvel soğuk algınlığına iyi gelir diye Kraliçe Viktorya için bulundurulan o şişe neredeyse 100 yıldan fazla bir vakit orada kalmıştır. Kimsenin aklına o buyruğu iptal etmek gelmemiştir. Şişeyi oradan kaldırması bile tutucu, gelenekçi, değişime karşı saraya birinci itirazıdır. Saray protokoluyla çatışması ömrünün sonuna kadar sürmüştür.
Yeniden de saraya teslim olmasını hazmedemedi. Bunu lisana getirdiği anlar vardır; eski İngiliz sömürgesi Singapur’un 1959’daki bağımsızlık merasimlerinde, ülkenin yöneticilerine “tartışabileceğiniz en ‘yönetilen insan’ benim” demesi en iyi bilinen örnektir.
PASİFİK ADASI YERLİLERİNİN RABBİ
Güney Pasifik’teki Vanuatu’da bir köy olan Yaohnanen’de inanılan bir efsane vardır. Adalılar, uzak bir diyardan güçlü bir bayan bulmak için okyanuslarda maceraya atılan bir “soluk benizli”nin Philip olduğuna inandılar. İsmine kurdukları tapınakta “tanrıları” Philiph’e yakarır, ibadet ederler o köylüler. İki kız kardeşi Nazi subaylarıyla evlenince onları affetmedi. Fakat bir uçak kazasında ölen o kız kardeşlerden Cecile’in Almanya’da düzenlenen cenaze merasiminde yüksek rütbeli Nazi subaylarıyla bir arada Hitler selamı vermesi çok eleştirildi. O sıralarda 16 yaşındaydı. Lakin faşizme düşman olduğunu söylerler yakınları. Paraguay’ı ziyaretinde faşist diktatör General Alfredo Stroessner’la “halkın yönetmediği bir ülkede olmak da oldukça keyifli” diyerek dalgasını geçmiştir. Küçük çaplı diplomatik bir krizdir yol açtığı. Siyasetçilere olan nefreti de lisanlara destandı. Hiç lakin hiç sevmediği Donald Trump’la karşılaşıp tanışmasın diye hem de 97 yaşındayken bir çocuğunun vaftiz merasimine katılmak için saatler süren bir uçak seyahati yaptı Trump Londra’dayken.
Büyük oğlu Prens Charles’la iyi değildi ortası, ancak birçok açıdan kendisine benzeyen kızı Prenses Anne ile olağanüstüydü alakaları. Prenses Diana’ya tavrından dolayı halkın kızgınlığını topladığı nihaidir. Lakin yaşına karşın çağdaş vakitlere ayak uydurmayı da bildi. Büyük torunu geleceğin hükümdarı William’ın Kate Middleton’la bağına verdiği takviyeyle gösterdi bunu.
Mecburî saray vazifelerinin dışında hiçbir vazife üstenmedi. Onun yerine tabiatla ilgili işlere adadı kendini. 1961’den 1982’ye kadar İngiltere Dünya Yaban Hayatı Fonu’nun lideri, sonra tıpkı kurumun memleketler arası lideri, 1996’dan itibaren de fahri lideriydi. Britannia’dan Kuşlar ile Yabanî Ömür Krizi isimli kitapları yazdı. Altmışlı yılların başlarında büyük bir avı sırasında bir kaplanı öldürmesi haklı olarak ikiyüzlülükle suçlanmasına yol açtı. Tahminen de en kalıcı başarısı, 1956’ta hayata geçirdiği gençler ortasında girişimciliği özendirme gayeli Edinburgh Dükü Ödül Programı’ydı.
GNÇLİĞİNDE “SOLCU”YDU
Muhafazakarlığın doruğu olan Monarşi’nin bir üyesi olduğu için bir vakitler “solcu” olduğu şaşırtan bulunabilir haklı olarak. Varoluşunun nedeni, büyük hayranlık duyduğu amcası Lord Mountbatten Philip’in gençliğinde sosyalist kanılara yakın olduğunu söylemiştir. 2011’de yayınlanan “Genç Prens Philip: Çalkantılı Erken Yaşamı” isimli kitapta söyler bunu amcası. 1945’te sosyalizm prensiplerine hiçbir düşmanlığı yoktur Philip’in. O periyot siyasi bakışı savaşın çabucak akabinde ülkenin değişen ruh haliyle uyumluydu deniyor kitapta, İngiliz halkı Churchill’e de temsil ettiği toprak sahibi aristokrasinin klâsik yönetici sınıfına karşıydı. Philip de bu görüşü benimsemişti derler. Lakin Elizabeth’le evlendikten sonra siyasi görüşlerini saklamıştır. Siyasi tartışmalardan daima uzak durdu ancak doğal ki Marksizm’e de uzaktı.
Kimi esprilerinde ırkçılık sayılacak nitelendirmeleri oldu elbette. Onun mizah sandığı kelamları incitici olmuştur. Baştan sona bir günah imparatorluğu olan yapının mensubu olarak geçmişte sola meyilli olması, monarşinin sömürgeci, saldırgan, sinsi yanında taraf olduğunu ortadan kaldırmaz elbette. Yalnızca bir bilgi olarak ortaya konulsun istedim.
Ülkesinde bir periyodun kapanması olmuştur vefatı. Sıradan insanların ömründen uzak “kafes içi” ömrü, kimsenin özeneceği bir ömür değildi. Aristokrasi içinde trajik bir ömürdü sürdürdüğü.
Cumhuriyet
