Türk sinemasına katkıları saymakla bitmeyecek isimlerden biri olan ve kanlı bir terör saldırısı sonucu erken yaşta hayattan koparılan Onat Kutlar 60’lı ve 70’li yıllarda Taksim Sıraselviler’deki yerinde vaktinde Türkiye’de vizyon talihi bulamayan ancak sinema tarihinin unutulmaz üretimleri ortasında gösterilen sinemaları izleyiciyle buluşturan birinci Sinematek’in de kurucularındandı. Kadıköy’de yeni bir komplekste bu defa apayrı bir kurum olsa da manene o birinci Sinematek’in ruhunu yaşatan Sinematek (Sinema Evi) yeni salonunda izleyiciyle buluşmaya başladı. Ucunda da olsa birinci Sinematek’i yakalayan benim gibiler bu yeni Sinematek’te de yeniden sinema tarihinin birbirinden kıymetli yapıtlarını izleme fırsatı bulacak olmanın keyfini bir öteki yaşıyorlardır eminim lakin direktör Emin Alper’in Genel Sanat Direktörlüğü altında faaliyetlerine başlayan Sinematek yeni nesillere da gibisi az bulunur bir ışık tutacak, buna da kuşkum yok.
Kısaca hatırlatmak gerekirse 25 Ağustos 1965 tarihinde Onat Kutlar ve arkadaşları tarafından İstanbul’da kurulan Sinematek 1980 askeri darbesiyle birlikte kapatılmıştı. Sonradan İstanbul Şenliği bünyesinde başlayan ve birinci birkaç yıl Sinema Günleri olarak anılan İstanbul Sinema Festivali’nin temellerini attı Onat Kutlar ve arkadaşları. yani Sinematek’in kapatılması elbette önemli bir kesintiydi kültür hayatımız ismine lakin o açığı İstanbul Sinema Şenliği ile bir ölçüde kapatmayı bildi bizden evvelki jenerasyon. Bizim jenerasyon ise evvel sinemadan biraz kopuk kalsa da yeni yetişen sinemacılar dalgasıyla Türk sinemasına azımsanmayacak bir hareket getirmeyi başardı ancak dijitalin yükselişiyle birlikte ‘sana’ sinemasının kimi platformlar dışında marjinalleştiğini gördü. İşte Sinematek / Sinema Konutu üzere bir kurum bu manada çok kıymetli, çünkü 160 kişilik salonuyla sinema sanatının erişime uzak üretimlerini büyük perdede izleme imkanı veriyor izleyiciye.
“KÜLTÜR ATLASINA BİR İŞARET”
Sinematek’in açılış gecesinde konuşan Kadıköy Belediye Lideri Şerdil Dara Odabaşı’ya kulak verelim: “Türkiye’de Sinematek’in acısı tatlısıyla uzun bir macerası var. Bu maceranın tamamı, memnunluk ve iyi anılar üzerine kurulmuş değil. Fakat bugün memnunuz. 12 Eylül’ün gadrine uğramış bu eşsiz kurumun, 40 yıl sonra Kadıköy Belediyesi’nin çatısı altında tekrar hayata dönmesinin gururunu yaşıyoruz. Sinematek / Sinema Konutu, hem sinema sanatına katkı sağlayacak hem de Kadıköy’ün kültür atlasına değerli bir işaret koymuş olacak. Atölye ve stantlar olmak üzere çeşitli etkinliklerle de takipçilerinin sinema kültürünü zenginleştirecek bir kurum olacak.”
Kurumun Genel Sanat Direktörü Emin Alper de gecede konuşanlar ortasındaydı elbette. Alper konuşmasında şu kelamları sarf etti: “Şu an kapılarımızı açmamızda büyük katkıları ve emeği olan belediye liderimiz Şerdil Dara Odabaşı’na teşekkür ediyorum. Sinematek kapandıktan 40 sene sonra, bu uzun hasret bugün burada bitiyor. Bu Jak Şalom’un bir düşüydü, kendisinin Kadıköy Belediyesi’ne götürdüğü teklifin sonucu proje haline getirildi burası. Bir evvelki devrin Kadıköy Belediye Lideri Aykurt Nuhoğlu’na da buradan teşekkür ediyorum. Ve bu tarihi bina, aslına uygun olarak sıfırdan yapıldı ve Sinematek’in hizmetine sunuldu.”
Sinematek’in açılışında izleyiciyle buluşan birinci sinema ise Yılmaz Güney imzalı “Umut” oldu. hal bu türlü olunca elbette Fatoş Güney’in de söyleyecekleri vardı. Güney, “Sinematek özgür sinemaların bir sesi. Yılmaz Güney’in Umut sinemasındaki kıssa, babasının yaşadığı gerçek bir öyküdür ve 1970 – 71 yılında sansürün yakasına yapıştığı sinemalardan birisidir. Bugün hala Yılmaz Güney sinemalarına kapalı bir sansür var. Sinematek’in de bu mevzuda özel bir alan açacağına ve sinema sanatına, Türkiye’nin kültür ve sanat hayatına kesinlikle kıymetli katkıları olacağına inanıyorum.” dedi.
Sinematek / Sinema Konutu, sinemaseverlere birbirinden bedelli seçkiler sunuyor. 13 Kasım 2021 – 30 Ocak 2022 tarihleri ortasında izlenebilecek olan, Goethe-Institut İstanbul ve Bozcaada Memleketler arası Ekolojik Belgesel Şenliği işbirliğiyle hazırlanan birinci programın odağında Dışavurumcu Alman sineması ve sinema dünyasının öncü yaratıcı direktörlerinden Metin Erksan var. Sinematek/Sinema Meskeni 13 Kasım’dan itibaren iki ya da üç aylık programlarla seyircisine sinema tarihinin kilometre taşlarından örülü seçkiler ve onlara eşlik eden panel, konferans, stant üzere etkinlikler sunacak. Seçkilerde sinema tarihine istikamet veren ve çağdaş sinema lisanının oluşmasına büyük katkılar sağlamış akımlar ve ekollere; toplu gösterimlerle Türkiye ve Dünya Sineması’nın büyük ustalarının sinemalarına yer verilecek.
ÖDÜLLÜ BİNA
Sinemayı sanat olarak kıymetlendiren izleyici için bir kültür merkezi fonksiyonu görmeyi, sinema tartışmayı ve sinema üzerine kelam üretmeyi amaçlayan Sinematek / Sinema Meskeni mimari projesiyle de iki ödül kazandı. Belediyelerin kentlerdeki hayat kalitesini artıran projelerini teşvik etmek ve yaygınlaştırmak hedefiyle Marmara Belediyeler Birliği’nin düzenlendiği Altın Karınca Ödülleri’nde ‘Mimari ve Kentsel Tasarım’ kategorisinde ve Kültürel mirası müdafaa ve özendirme projelerini teşvik etmek maksadıyla 2001 yılından bu yana Tarihi Kentler Birliği (TKB) tarafından düzenlenen yarışta ödül aldı.
SİNEMATEK / SİNEMA MESKENİ NELER YAPAR?
Sinematek / Sinema Meskeni, 160 kişilik tam donanımlı Onat Kutlar Sinema Salonunda sinema sanatının seçkin örneklerini, sunumlar ve söyleşiler eşliğinde seyirciyle buluşturuyor. Sinema programında sinema tarihine geçmiş büyük klasiklerin yanı sıra yeni sinemacılara, keşif pahası taşıyan sinemalara, ticari salonlarda izleme imkanı bulunmayan canlandırma, belgesel ve kısa sinema alanındaki yapıtlara yer veriyor. Sinema salonunun yanı sıra stant ve aktiflik salonları, sinema kütüphanesi ve şahsî sinema izleme köşeleri de sinemaya ilgi duyan ve sinema alanında çalışan herkese açık. Ayrıyeten randevuyla hizmet verecek Sinematek / Sinema Konutu Arşivi de sinemaya ait evrak, fotoğraf, afiş ve gibisi sinema dışı malzemeleri müdafaa altına almak ve erişime açmak üzere hizmet vermeye başladı. Sinematek / Sinema Meskeni sinemacılar, sinema profesyonelleri, sinema muharrirleri ve sinema üzerine çalışan akademisyenlerin araştırma, tartışma ve üretme süreçlerinde bir ortaya geldikleri bir buluşma noktası olacak.
Sinematek / Sinema Evi’nin 30 Ocak 2022 tarihine kadar devam edecek programına, Kadıköy Belediyesi Sinematek web sayfasından ulaşılabilir.
http://sinematek.kadikoy.bel.tr/
Cumhuriyet
