Soylu, “Ülkemizde sivil toplum ve örgütlenme özgürlüğüne ait rastgele bir mahzurun varlığından kelam etmek mümkün değildir” derken, emsal düzenlemelerin Almanya, Fransa ve İngiltere’de de olduğunu savundu. Bakan Soylu, “Yalnızca ülkemize has olmayıp, yurt dışında da benzeri uygulamalar bulunmaktadır. Anayasal sisteme karşı işlenen hatalar ile ırkçılık, ayrımcılık, terör ve gibisi cürümlerin işlenmesi halinde Almanya’da İçişleri Bakanı, Fransa’da Bakanlar Konseyi, Birleşik Krallık’ta Hayırseverlik Kurulu tarafından dernekler hakkında faaliyetten men, misyondan uzaklaştırma ve süreksiz yönetici ataması yapılabilmektedir” dedi.

Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine Ait Aralık ayında çıkartılan kanunda sivil toplum örgütlerine İçişleri Bakanlığı tarafından kayyum atama yetkisi verilmiş, terörden karar giyenlerin dernek yöneticisi olması yasaklanmış, derneklerin internet üzerinden yardım toplamaları halinde ise bu paralara el konacağı ve cezalandırılmaları kararlaştırılmıştı.

Türkiye’de terörle gayrete yönelik yasal düzenlemelerin çok geniş kapsamlı uygulanması nedeniyle sivil toplum örgütleri ve AB’nin yanı sıra Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Kurulu de yasaya reaksiyon göstermişti. Örgütlenme özgürlüğüne karşı büyük tasayla karşılanan Aralık ayında yapılan bu düzenleme Ankara-Strasburg sınırında tansiyonun yükselmesine neden oldu.

OSMAN KAVALA VE BOĞAZİÇİ ÖRNEĞİ

Mijatovic, Türkiye’de sivil toplum örgütlerine karşı “zorlu ve düşmanca bir ortam” olduğunu belirterek başladığı mektubunda, siyasi telaffuzun insan hakları savunucularını amaç aldığını belirtti. Toplantılara karşı “açık uçlu ve itinasız yasakların” devam ettiğini ve bunun da toplanma özgürlüğüne ters olduğunu anımsatan Komiser, bu şovlarda polisin çok güç kullandığını bunun son olarak öğrenci aksiyonlarında de görüldüğünü anımsattı. Fakat Komiser bu kısımda direkt Boğaziçi Üniversitesi’ndeki aksiyonların ismini anmadı. Mijatovic akabinde da kelamı hâlâ tutuklu bulunan insan hakları savunucusu, iş insanı Osman Kavala’ya getirdi:

“Avrupa Kurulu yetkililerinin tekrarlanan davetlerine rağmen bir insan hakları savunucusu için AİHM kararının hâlâ uygulanmamış bilhassa kaygı kaynağıdır.”

Komiser, mektubunda, yasanın parlamentodan süratle ve sivil toplum örgütlerine danışılmadan geçirilmesini eleştirirken, bunun Türkiye’de uzun müddettir yaşanan “istişare ve insan hakları savunucularının dahil edilmemesinin” bir örneği olduğunu söyledi.

İŞTE MADDEDEN DUYULAN TELAŞLAR

Mijatovic, Türkiye’de terörle gayret mevzuatının eleştirel sesleri kısmaya yönelik olarak kullanılmasının yarattığı korkuyu da hatırlatarak, yasaya dair kaygılarını sıraladı:

*Yasanın İçişleri Bakanına bir kişinin vakıf yahut dernek üyeliğini askıya alma hakkı vermesi,

*Yasanın bakana kelam konusu derneğe kayyum atama hakkı vermesi,

*Soruşturmanın sonucuna kadar kelam konusu derneğin faaliyetlerinin askıya alınabilmesi,

*Terör kabahatinden mahkum edilenlerin, cürümlerini çektikten sonra bile dernek idarelerinde vazife almasının yasaklanması,

*Derneklerin ve vakıfların internet üzerinden yürüttüğü yardım toplama kampanyalarına karşı İçişleri Bakanlığı’na Sulh Ceza Hakimliği aracılığıyla 24 saat içerisinde bu kampanyayı engelleme yetkisi verilmesi,

*Bu kampanyaları düzenleyenlere karşı toplanan paralara el konmasının yanı sıra 200 000 liraya kadar ceza kesilmesinin öngörülmesi,

*Hükümetin STÖ’ler üzerindeki inceleme ve denetleme yetkisinin arttırılması.

VENEDİK KURULU HAZİRAN’DA RAPORUNU AÇIKLAYACAK

Bilhassa insan hakları örgütlerinin toplanan bağışlarla faaliyetlerine devam ettiğini ve kamu fonlarının yalnızca hükümetle birebir pahaları paylaşan STÖ’lere aktarıldığını da anımsatan Mijatovic, derneklere yönelik kontrol sürecinin şeffaf yürütülmediğine işaret etti.

Mijatovic, mektubuna son verirken ise Konsey’in en kıymetli hukuk kurulu olan Venedik Haziran ayında kelam konusu kanunla ilgili görüşünü açıklayacağını duyurdu. Mijatovic mektubunu, “Türk yetkililere, bu gözden geçirme tamamlanmadan kanunu daha fazla uygulamamaları davetinde bulunuyorum” kelamlarıyla bitirdi.

SOYLU: ÖĞRENCİLERİN TAMAMINA YAKINI TERÖR ÖRGÜTÜYLE İLİŞKİLİ

Mijatoviç’in mektubuna, Adalet Bakanı Gül yerine Soylu 4 Mart’ta cevap verdi. Mektubuna, Türkiye‘nin son 20 yılda sivil toplum ve insan hakları konusunda büyük ilerleme kaydettiğini belirterek başlayan Soylu, birinci olarak da mültecilere karşı Türkiye’nin üstlendiği rolü anımsattı.

Mijatoviç’in toplanma özgürlüğüne yönelik kısıtlamaları ve çok güç kullanımını eleştirdiği mektubunda Boğaziçi Üniversitesi’ndeki olayları, üniversitenin ismini kullanmadan örnek göstermesine, Soylu şu sözlerle karşılık verdi:

“Her bireyin görüşlerini lisana getirmesi, legal ve demokratik bir haktır. Ancak şu bilinmelidir ki; Türkiye Cumhuriyeti barışçıl yollarla fikirlerini tabir eden vatandaşlarımızın ortasına karışmış terör örgütlerine müzahir marjinal küme ve şahısların yasa dışı hareketleri ile çaba edecektir. Ulusal ve memleketler arası mevzuata uygun bir formda maddelerin vermiş olduğu yetkiler ve isimli makamlardan alınan talimatlar çerçevesinde yakalanan şahısların tamamına yakınının terör örgütleriyle kontaklı olduğu ortaya çıkmıştır”

Soylu mektubunda, kanunun amacının “daha tesirli bir kontrolle şeffaflığın sağlanması, vatandaşların iyi niyetli yardım hislerinin suiistimal edilmesinin önüne geçilmesi ve STK’ların daha sağlam hale getirilmesinin temin edilmesi” olduğunu yazdı.

SOYLU: AMAÇ STÖ’LERİN SESİNİ DUYURMAK

Yasanın dernek kurma, üye olma ve derneklerin faaliyetlerine yönelik bir kısıtlama getirmediğini savunan Soylu, “Ülkemizde sivil toplum ve örgütlenme özgürlüğüne ait rastgele bir mahzurun varlığından kelam etmek mümkün değildir” dedi. Soylu, iştirakçi demokrasiyi teşvik etmek ve STÖ’lerle istişare için Bakanlığı’nda Toplum İstişare Şurası kurulduğunu, 2058 STK’nın ziyaret edildiğini ve 14 120 STK temsilcisiyle anket yapıldığını söyledi. Soylu, “İddia olunduğunun bilakis, STK’ların sesini kısmak üzerine değil, tersine seslerini daha fazla duyurmak üzerine inşa edilmiş yeni bir sivil toplum stratejisi belirledik” dedi.

“DERNEK ÜYESİ OLAMAZ DEMEDİK, YÖNETİCİSİ OLAMAZ DEDİK”

Soylu, dernekler kanununda yapılan değişikliğin, “terörizmin finansmanı, karaparanın aklanması ve uyuşturucu cürümlerinden karar giyenlere” yönelik olduğunu belirtti:

“Bu bireylerin derneklerin idare ve kontrol şuralarında en fazla üç yıl müddetle misyon almaları yasaklanmıştır. Bu cürümlerden mahkum olan bireylerin, dernek üyesi olmalarına ya da dernek genel heyet toplantılarına katılmalarına yönelik rastgele bir yasaklayıcı düzenleme bulunmamaktadır. Bir diğer tabirle, bu kararlar, bireylerin dernek üyeliğine değil, yönetici olmalarına manidir.”

“BAKAN UZAKLAŞTIRIR, MAHKEME KAYYUM ATAR”

Soylu, bu hatalar nedeniyle dernek vazifelileri ve işçi hakkında başlatılan kovuşturma sonucunda bu kişi ve organların İçişleri Bakanı tarafından misyondan uzaklaştırılabileceğini ancak yerlerine atamanın fakat mahkeme tarafından yapılabileceğini savundu. Soylu kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu önlemin kâfi olmaması ve gecikmesinde sakınca bulunması durumunda ise İçişleri Bakanı’nın derneği süreksiz olarak faaliyetten ‘ alıkoyabileceği ve derhal mahkemeye başvuracağı, mahkemenin 48 saat içerisinde faaliyetten süreksiz alıkoymaya ait kararını vereceği; ilgililerin her vakit faaliyetten süreksiz alıkoyma kararının kaldırılmasını talep edebileceği ve mahkemenin bu talebi gecikmeksizin karara bağlayacağı düzenlenmektedir. Bu biçimde terör örgütleri ve cürüm şebekelerinin dernekleri kullanmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. ”

“BU YETKİ ALMANYA, FRANSA, İNGİLTERE’DE DE VAR”

Soylu, İçişleri Bakanı’na verilen bu yetkinin öteki ülkelerde de olduğunu savundu:

“Sizin de bildiğiniz üzere bu üslup önlemler, sadece ülkemize has olmayıp, yurt dışında da emsal uygulamalar bulunmaktadır. Anayasal nizama karşı işlenen kabahatler ile ırkçılık, ayrımcılık, terör ve gibisi cürümlerin işlenmesi halinde Almanya’da İçişleri Bakanı, Fransa’da Bakanlar Konseyi, Birleşik Krallık’ta Hayırseverlik Komitesi tarafından dernekler hakkında faaliyetten men, vazifeden uzaklaştırma ve süreksiz yönetici ataması yapılabilmektedir. ”

“YARDIM PARASI TOPLAMAYA ERİŞİM ENGELLEME KARARI YARGININ”

Derneklerin internet üzerinden toplayacağı bağışlara yönelik getirilen düzenleme kararının Sulh Ceza Hakimliği tarafından alınacağını belirten Soylu, değişikliğin yalnızca internet ortamındaki müsaadesiz yardım toplama faaliyetlerinin önüne geçmeyi hedeflediğini söyledi. Soylu, derneklere bu türlü bir durumda 200 000 liraya kadar ceza kesilmesinin önünü açan değişikliğin de Mali Aksiyon Vazife Gücü’nün (FATF) yaptırımların yetersiz olduğuna yönelik talepleri nedeniyle alındığını savundu. Cezalandırmaya ise fiilen ısrarla tekrarlanması halinde başvurulacağını belirtti.

ZORLUKLARIMIZI KABUL EDİN

Soylu mektubunu şu sözlerle bitirdi:

“Ülkemizin terörizm ve terör örgütleriyle gayretinde karşılaştığı olağandışı zorlukları kabul etmeniz bizim için değerlidir. Bu uğurda aziz şehitlerimizin canları başta olmak üzere bedeli sayılarla tabir edilemeyecek acılara ve maliyetlere katlanmış bir ülke olarak tüm çabamızı daha fazla demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları için sarf etmeye son derece kararlıyız. Sivil toplumla ilgili olarak kozmik unsurlar çerçevesinde yapılan düzenlemeler de vatandaşlarımızın haklarının terör örgütlerince istismar ve ihlal edilmemesi hedefini taşımaktadır.”

Cumhuriyet