ABD’li Pfizer ile birlikte geliştirdiği koronavirüs aşısıyla tüm dünyanın başarısına hayran kaldığı Türk bilim insanları Uğur Şahin ve Hasret Türeci’nin kurucusu olduğu biyoteknoloji şirketi bir muvaffakiyete daha imza attı.
Haberci RNA (mRNA) teknolojisiyle tedavi çalışmalar yapan şirketin deneysel multiple skleroz (MS) aşısı farelerde olumlu sonuç verdi.
BAĞIŞIKLIK SSTEMİ HUDUT HÜCRELERİNİ KORUYAN YAPIYA SALDIRIYOR
Otoimmün hastalıklar ismi altında sınıflandırılan MS (Multiple Skleroz) beyinde ve omurilikte, bildirileri taşıyan hudut telleri etrafındaki kollayıcı kılıfın (miyelin kılıfı) olağan çalışmaması durumunda meydana geliyor. Merkezi hudut sistemi ile organların bilgi irtibatını sağlayan omuriliğin miyelin katmanı üzerindeki fizikî tahribatın bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.
OLAĞANDIŞI BAĞIŞIKLIK YANSISINI ÖNLEMEK İÇİN TASARLANDI
BioNTech’in deneysel enflamatuar olmayan aşısının ise miyelin katmanına karşı görülen olağandışı bağışıklık reaksiyonlarını azaltmak için tasarlandı.
Science mecmuasında yayımlanan “Deneysel otoimmün ensefalomiyelit tedavisi için enflamatuar olmayan bir mRNA aşısı” isimli çalışmada, BioNTech’teki araştırmacılar, Almanya’daki Johannes Gutenberg Üniversitesi Mainz Araştırma Enstitüsü’ndeki meslektaşları ile birlikte, deneysel otoimmün ensefalomiyelit (EAE) modeline dayalı MS’in çeşitli fare modellerinde mRNA aşısının tesirlerini test ettiler.
MS HASTALIĞINI FARELERDE ÖNLEDİ
Bedellendirilen tüm fare modellerinden elde edilen sonuçlar, aşının MS hastalığının gelişimini önlediğini yahut hastalığı erken kademede durduğunu ortaya koydu. Ayrıyeten hayvanların motor sonlarının fonksiyonunu geri kazandığını gösterdi. Bununla birilikte, tedavi edilen farelerin beyin ve omuriliğinde değerli ölçüde az sayıda proinflamatuar bağışıklık hücresi ve daha az miyelin hasarı görüldü.
Öbür taraftan, bilim insanları, tedavi edilen farelerin genel bir bağışıklık bastırma belirtisi göstermediğini belitti. Bu durum ise MS hastaları için mevcut bağışıklık bastırıcı tedavilerle bağlantılı aksiliklerin üstesinden gelebileceğine dair büyük bir umut yarattı.
YALNIZCA ZİYANLI HÜCRELERİ HEDEFLİYOR
MS, bağışıklık sisteminin hudut liflerini örten yağlı hami kılıf olan miyeline saldırması durumunda ortaya çıkıyor. Bu nedenle, MS ve öteki otoimmün hastalıklar için tedavi geliştirmedeki ana gaye, tüm bağışıklığı baskılamadan miyeline saldıran hücreleri spesifik olarak etkisiz hale getirilmesi amaçlanıyor. Lakin, MS hastalığına karşı geliştirilen mevcut tedaviler, miyeline saldıran bağışıklık hücrelerinin yanı sıra, bedeni yabancı mikrorganizmalara karşı koruyan tüm bağışıklık sistemini etkisiz hale getiriyor. Bu durum ise MS hastalarının bağışıklık reaksiyonlarını bozuyor.
Bilim insanları, geliştirilen deneysel aşıyla, bağışıklık sistemi düzenleyen T hücrelerinin (Treg’ler) tekrar eğitilerek yalnızca miyeline saldıran hücrelere odaklandığı ve bağışıklık sisteminini yapısının bozulmadığı belirtti. Klâsik aşılardan iki yönüye farklı olan BioNtech aşısı, bir kişinin bağışıklık sistemini belli mikropları yahut molekülleri tanıması, ezberlemesi ve basitçe savaşması için uyarmak yerine, belli bir moleküle karşı bağışıklık toleransını teşvik ediyor. Bunu protein parçacıkları yerine hücrelere haberci RNA (mRNA) protein üretimi için bir şablon misyonu gören DNA’dan üretilen orta molekülleri ileterek gerçekleştiriyor.
BioNTech tarafından yapılan açıklamada, “treg”lerin bağışıklık hücrelerinin “karmaşık bir hastalık ortamında iltihaplı dokudaki öteki moleküllere karşı aktivitesini bloke edebileceğini gösteriyor” denildi.
ÖTEKİ OTOİMMÜN HASTALIKLAR İÇİN UMUT
Öte yandan, BioNTech, çeşitli kanser tipleri ve Covid-19 enfeksiyonu için aday tedaviler geliştirmek için mRNA teknolojisini kapsamlı bir biçimde kullandı Fakat bu aşı, otoimmün hastalıkların tedavisi için bu tıp teknolojinin birinci uygulaması olarak tarihe geçti.
Bununla birlikte, BioNTech tarafından geliştirilen MS aşısı, mRNA teknolojisinin öbür otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılabileceğini gösteriyor. Otoimmün hastalıklar, insanın kendi bağışıklık sisteminin, ozulup kendi dokularını düşman görüp saldırmasıyla meydana geliyor. Lupus, iltihaplı romatizma, haşimato, behçet hastalığı, çölyak en çok bilinen otoimmün hastalıklar ortasında yer alıyor.
Kaynak: NTV
Cumhuriyet
