Ürdün Hükümdarı Abdullah ülkede krize yol açan eski Veliaht Prens Hamza merkezli krizin sona erdiğini “fesat bitti” kelamlarıyla duyurdu. Saray aksisi komploda yer aldığı ileri sürülen, bir mühlet de mesken mahpusunda tutulduğu ileri sürülen Prens Hamza yazdığı bir mektupla Kral Abdullah’a bağlılığını bildirdi. Mektupta, “Anavatanın çıkarları her şeyden evvel gelir. Hepimiz majestelerinin ve Ürdün’ün ulusal çıkarlarını müdafaa eforlarının ardında durmalıyız” deniyordu. Detaylarını tam bilemesek de “Fesat”ın ne olduğuna ait bilgimiz var, iyi makûs. Ürdün kraliyet ailesinde yaşanan meseleler halka pek yansımaz. Lakin yaşanan bu son krizi duymayan kalmadı dünyada.
ŞİMDİLİK BİTTİ
Görünüşe bakılırsa tam olarak ne olduğu bilinmeyen kriz bitmiş üzere lakin buna aslında “şimdilik” demek yerinde olur. Yaşanan kriz oldukça derin zira. Ürdün ABD’nin Ortadoğu’daki en sadık müttefiki, malum. ABD ile Batılılar için bölgedeki istikrarın en kıymetli ögesi sayılıyor. O nedenle mevcut hükümdara yönelik bir teşebbüs karşısında ortak tavır alındı, Abdullah’a takviye yağdırıldı. Sonrasında ne olur bilinmez ancak Kral’ın bu krizden karlı çıktığı nokta hem Saray içindeki en ters ses olan Prens Hamza’yı erken susturmuş, hem de ülkede gitgide gelişen muhalefeti bastırmış olması. Ancak bunun uzun periyodik olacağını söylemek saflık olur. Zira kraliyet ailesi içindeki çatışmalar denetim alınamayacak kadar derinleşmiş durumda, halk muhalefeti de o denli.
Kral Abdullah ile Prens Hamza ortasındaki tansiyonun tarihi oldukça eski. Abdullah’ın 1952’den beri karar süren babası Kral Hüseyin, kardeşi 34 yıldır veliaht olan Prens Hasan’ı veliahtlıktan azletmiş, yerine büyük oğlu Abdullah’ı atamıştı. Hüseyin’in vefatı üzerine tahta çıkan Abdullah Veliaht olarak da üvey kardeşi Prens Hamza’yı atamıştı. Aslında bu da sürpriz sayılıyordu, zira iki prens çok yakın sayılmazdı birbirlerine. Bu kararıyla Abdullah babasının isteğini yerine getirmiş oluyordu bazılarına nazaran.
Fakat ülkede dizginleri ele aldıktan, aşiretlerin tam dayanağını kazandıktan sonra, Kral Abdullah 2004’te Prens Hamza’yı veliahtlıktan azletti. Hamza’ya yazdığı bir mektuptaki münasebet çok nazik üzere görünüyor: “Veliahtlık onursal bir unvan ve özgürlüğünüzü kısıtlıyor, bu da size yetkili olduğunuz mevzularda güvenmemizi zorlaştırıyor. Bu nedenle sizi özgür bırakıyorum.” Sonra da 2009’da büyük oğlu Prens Hüseyin’i veliaht ilan ederek babasının belirlediği veraset çizgisine uydu.
Baba Kral Hüseyin tam dört kere veraseti değiştirmişti. Yıllar geçtikçe Prens Hamza bir tehdit olamayacak kadar marijinalleşmiş bir figür olarak kaldı. En çok yapabildiği alçak tondan tenkitler lisana getirmesiydi. 2018’de sesi daha gür çıkmaya başladı. Hükümeti, emekçiler üzerindeki vergileri artıran, binlerce kişinin protesto için sokağa çıkmasına neden olan bir maddeyi geçirdiği için “başarısız” olmakla suçladı. Kral Abdullah buna emsal tenkitlere pek kıymet vermese de Prens Hamza’nın ülkenin güçlü kabileleri ortasında tanınan hale gelmesi üzerine “tehdit”i fark etti. Prens Hamza giderek bir “yolsuzlukla çaba savaşçısı” olarak kabul edildi kimi bölümlerce.
SUÇLAMALAR TEMELSİZ
Ürdün hükümeti tarafından Hamza’ya yönelik suçlamalar güçlü delillere dayanmıyor. Ortak kanı, Hamza’nın ulaştığı popülaritenin Kral Abdullah’ı çabukla üvey kardeşini suçlama noktasına getirdiğidir. Öylesine zorlama suçlamalar var ki anlamak sıkıntı. Örneğin Ürdünlü yetkililer, Prens Hamza ile arkadaşlarına yabancı bir hükümetin takviye sağladığını ileri sürdüler. Bunlardan biri İsrail, ilgileri iyi olsa da komploya dahil olması şaşırtan gelmez bu ülkenin, ikincisi de Kral’a çabucak takviye iletisi yayınlayan, Dışişleri Bakanı’nı çabucak Ürdün’e yollayan Suudi Arabistan, işte bu şaşırtan. Prens Hamza’nın “komplo”daki arkadaşlarından birinin Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman’ın müracaatı olması buna münasebet gösteriliyor.
İsrail’le en iyi bağlantıya sahip Arap ülkelerinden biri olan Ürdün’de İsrail’le münasebeti olmayan yönetici yok üzere. Prens Hamza’nın da var olağan. Yakın dostlarından birinin İsrailli iş adamı Roy Shaposhnik olduğu biliniyor. Teze nazaran Shaposnik Hamza ile ailesine Ürdün’den kaçmaları için özel bir uçak teklif etti. İsrail istihbaratı ile teması olduğu argüman edilen Ürdün merkezli haber sitesi Ammon, Shaposhnik’in eski bir Mossad üyesi olduğunu ileri sürüyor. Facebook’ta yaptığı açıklamada Shaposhnik de argümanları doğrular oldu bir manada: “Ürdün Prensi Hamza Bin Hüseyin ile dostluğum sürüyor. Hamza’nın ve ailesinin güvenliğiyle ilgili tasalarım tabir etmek ve Avrupa’daki konutumda kalmalarını önermek için onunla konuştum”.
Lakin bunlar Hamza’dan kuşkulanmak için kâfi değil. Ürdün kraliyet ailesinin rastgele bir üyesinin yabancı bağlarının olması şaşırtan bulunmuyor. İsrail’li bir figürle bağlantısı olanın yalnızca Prens Hamza olduğunu söylemek tuhaf.
Kral Abdullah, 2018’deki vergi karşı protestolardan bu yana muhalefete karşı daha da sertleşti Geçen yıl rejim tarafından ofislerinin kapatılmasını protesto eden Ürdün Öğretmenler Sendikası’nın 1000 üyesi tutuklandı örneğin. Ancak buna karşın protestolar durmadı. Ülkede koronavirüs salgını iyi yönetilemedi. Geçen ay bir devlet hastanesinde oksijensizlik yüzünden altı Covid-19 hastası öldü. Bu mevzularda Prens Hamza’nın yüksek sesle tenkitler yaptığı kamuoyunda biliniyor.
Bu nedenle Kral Abdullah’ın Prens Hamza’yı bir müddet de olsa mesken hapsine alma kararı, muhalefet eden kraliyet ailesinden de olsa konuşturulmaz iletisini içeriyordu. Prens Hamza’nın bir hak savaşçısı, bir yolsuzlukla gayret kahramanı üzere sıfatları kendisine yakıştırması onun nitekim bu türlü olduğu manasına gelmez. Kral Abdullah’a muhalefetinin “hakkı yenilmişlik” hissinden kaynaklandığı ortada. Münasebetiyle yıllardır “hakkı yenen” bölümlerle birlikte üzere olması akla yatkın bir tavır.
Sinemanın birinci kısmı sona erdi. Aslında kırılgan olan, bir millet yaratamamış, mülteci topluma sahip, her an bozulacak aşiretler ortası istikrarın ayakta tuttuğu ülke yeni meselelere yelken açmış durumda.
Cumhuriyet
