Karabağ’da 44 gün süren çatışmalar sonunda Ermenistan’ın yenilgiyi kabul ederek Karabağ’ın etrafındaki rayonlardan çekilmeyi kabul etmesi ve Karabağ’ın Ermenistan denetimindeki kısmına Rus barış gücü konuşlandırılmasının kararlaştırılmasıyla Kafkasya’da statükonun temelden sarsıldığına dikkat çekiliyor. Uzmanlar Kafkaslarındaki son gelişmeleri kıymetlendirdi:
KARABAĞ, AZERBAYCAN’IN KESİMİ OLARAK KABUL EDİLECEK
PROF. DR. MİTAT ÇELİKPALA:
Bu süreç, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü teyit edecek görüşmelere dönecek. Bu işin gittiği yer, Karabağ’ın Azerbaycan içinde bir özerk bölge olmasına hakikat taşınacak. Şuşa’nın düşüşünden itibaren Rus tarafı süreci dondurmak istedi, o anlaşılıyor. Ermenistan teslim olmasa ve gayrete devam etmeye kalksaydı Azerbaycan’ın Hankendi de dahil Karabağ’ın tamamını ele geçireceği aşikâr olmuştu. Bu da bölgedeki Ermeni nüfusun burayı terk etmesi sonucunu doğuracaktı. Anlaşılan o ki Paşinyan idaresi ‘Tamam burada duracağız’ dedi, o denince de Rusya bu işe müdahil oldu. savaşın mutlak kaybedeninin Ermenistan Karabağ’daki statüko temelden sarsıldı. Ermenistan, Karabağ’ı Azerbaycan’ın bir modülü olarak kabullenmek zorunda kalacak. Karabağ’da şimdiye kadar Türkiye statükoyu değiştirmeye, Rusya ise statükoyu müdafaaya çalışıyordu. Artık bu statüko kırıldı, alanda Rusya’nın istediği olmadı. Rusya’nın Kafkasya’daki bütün denklemi değişti. Türkiye burada belirleyici bir aktör. Fakat bunun devamlılığı nasıl olur, bu diplomasinin hakikat yürütülmesine bağlı. Ankara’nın buradaki hassasiyetleri çok iyi yönetmesi, sıkıntının Suriye’ye ya da Libya’ya benzeri hale dönüşmemesi lazım. Bu mutabakat, Karabağ’ın nihayetinde Azerbaycan toprağı olacağını Rusya’nın kabul ettiğini gösteriyor.
BAKÛ’NUN ÜZERİNDEKİ RUSYA TESİRİ BÜYÜK ÖLÇÜDE ARTTI
EMEKLİ BÜYÜKELÇİ FARUK LOĞOĞLU:
Muahede sıkıntıya sonuncu tahlil getirmiyor. Ermenistan’dan sonra Azerbaycan topraklarında da Rus askeri varlığı en azından 5 yıllığına kalıcı hale getiriliyor. Rusya, attığı bu adımla sorunun askıda kalmasını sağlamış durumda ve bunu sağlarken bir eli Ermenistan üzerindeydi, öbür eli de Azerbaycan üzerinde olmuş oluyor. Ermenistan’ın Moskova’ya büsbütün bağımlı olduğunu, Azerbaycan üzerinde de kıymetli ölçüde tesiri olduğunu söylüyordum, artık bu mutabakatla Azerbaycan’ın üzerindeki Rusya tesiri artmış durumda. Azerbaycan’ın çıkarı büyük, fakat sonuncu amaca ulaşmış değildir. Rusya, bu mutabakatla sorunun tarafı olan öteki ülkeleri, natürel Türkiye’yi çok ustalıkla büyük ölçüde sorunun dışında tutmuş oldu. Azerbaycan ruhsal üstünlük elde etti. Lakin artık bu süreç durunca Azerbaycan’da da diğer değerlendirmeler gündeme gelecektir. Lakin sağlıklı kıymetlendirme yapabilmek için bekleyip Rus askerlerinin bölgeye yerleşmesini, sürecin işleyişini görmek gerekiyor.
AZERBAYCAN, SİYASİ MAKSATLARINI GERÇEKLEŞTİRECEK ZAFER KAZANDI
EMEKLİ TUĞGENERAL ALİ ER:
İşgal altındaki toprakların tamamı Azerbaycan’a geçmemiştir fakat Azerbaycan, siyasi amaçlarını gerçekleştirecek askeri zafer kazanmıştır. Rusya, bölgede inisiyatifini kaybetmeden Azerbaycan’ı durdurdu. Barış gücünde yalnızca Rus askerinin bulunacağı istikametindeki karar muahedenin eksik tarafı. Rus barış gücünü oraya kabul ederek Azerbaycan kendi öz toprakları üzerinde öbür bir devletin askeri gücünü kabul etmiş oluyor. Bu durum, Karabağ’ı Rusya’nın Kolektif Güvenlik Muahedesi kapsamına almasına gidecek yolu açar ki bu da uzun vadede Karabağ’da Azerbaycan’ın egemenliğini tehlikeye atar. Muahedenin eksik tarafı budur lakin reelpolitiğin bunu gerektirmiş olduğunu anlıyoruz. Barış gücünde Türk askeri yer almalıydı. TSK’nin karargâhta ateşkesi denetim merkezinde bulunması, siyaseten Türkiye’nin ağzına bir kaşık bal çalmaktan öteki bir şey değildir.
Cumhuriyet
